درس دهم: در جهان بى نهايت كوچك ها

چون ما در لابه لاى شگفتى هاى اين جهان آفرينش پرورش مى يابيم و به آنها عادت مى كنيم به همين جهت بسيار مى شود كه از اهميّت موجودات شگفت انگيز آن غافل مى مانيم به عنوان نمونه:

1- حيوانات و حشرات بسيار كوچكى در اطراف ما زندگى مى كنند، كه جثه بعضى از اينها شايد به اندازه يكى دو ميليمتر بيشتر نيست، با اين حال همانند يك حيوان بزرگ داراى دست و پا و چشم و گوش و حتى مغز و هوش و سلسله اعصاب و دستگاه گوارش هستند.

اگر مغز يك مورچه را در زير ميكروسكوپ بگذاريم و در ساختمان حيرت انگيز آن دقّت كنيم مى بينيم كه چه ساختمان عجيب و جالبى دارد، بخش هاى مختلف كه هر كدام فرمانده قسمتى از اندام كوچك مورچه هستند در كنار يكديگر چيده شده اند و كمترين دگرگونى در وضع آنها قسمتى از بدن او را فلج مى كند.

عجيب اين است در اين مغز كوچك كه قطعاً از سر يك سنجاق بسيار كوچك تر است يك دنيا هوش و ذكاوت و تمدن و ذوق و هنر نهفته شده

است، به طورى كه جمعى از دانشمندان ساليان دراز از عمر خود را براى مطالعه در وضع زندگى اين حيوان صرف كرده و نكات جالب و حيرت انگيز آن را در كتاب هاى خود براى ما جمع آورى كرده اند.

آيا كسى كه اين همه هوش و ذكاوت و ذوق را در چنين موجود كوچكى جمع كرده است، مى تواند طبيعتى باشد كه به اندازه سر سوزنى هوش و ذكاوت ندارد؟

* * *

2- در دنياى اسرارآميز اتم - مى دانيم كوچك ترين موجودى كه تا كنون شناخته شده اتم و اجزاى آن است; اتم به قدرى ريز است كه نيرومندترين ميكروسكوپ ها كه به اصطلاح كاهى را كوه نشان مى دهد از ديدن آن عاجز است.

اگر مى خواهيد بدانيد اتم چقدر كوچك است همين قدر بدانيد كه يك قطره آب، بيش از تمام نفرات روى زمين اتم دارد، و اگر بخواهيم پروتون هاى يك سانتيمتر از يك سيم نازك را بشماريم و از هزار نفر هم كمك بگيريم و در هر ثانيه يكى از آنها را جدا كنيم 30 تا 300 سال (به اختلاف اتم ها) شب و روز بايد بيدار بمانيم تا همه آنها را بشماريم.

حالا كه فهميديم يك سانتيمتر سيم نازك اين اندازه اتم دارد فكر كنيد آسمان و زمين، آب و هوا و كهكشان ها و منظومه شمسى ما چه اندازه اتم دارد؟ آيا فكر بشر از تصوّر آن خسته نمى شود و جز آفريننده جهان كسى سر از حساب آنها بيرون مى آورد؟

* * *

اتم ها درس توحيد مى دهند

اتم شناسى از مهم ترين مباحث علمى امروز و از نشاط انگيزترين آنهاست، اين موجود ريز به ما درس توحيد مى دهد، زيرا در جهان اتم بيش از همه چهار قسمت جلب توجه مى كند.

1- نظام فوق العاده - تا كنون بيش از صد عنصر كشف شده كه تعداد الكترون هاى آنها به تدريج از يك شروع شده و به بالاتر از صد پايان مى پذيرد، اين نظام عجيب هرگز نمى تواند مولود عوامل بدون شعور باشد.

2- تعادل قوا - مى دانيم دو الكتريسته مخالف يكديگر را جذب مى كنند بنابراين الكترون ها كه بار الكتريكى منفى دارند; و هسته كه بار الكتريكى مثبت دارد; بايد يكديگر را جذب كنند.

و از طرف ديگر مى دانيم گردش الكترن ها به دور هسته نيروى دافعه (گريز از مركز) به وجود مى آورد بنابر اين نيروى گريز از مركز مى خواهد الكترون ها را از محيط اتم دور سازد; و اتم تجزيه گردد و نيروى جاذبه مى خواهد الكترون ها را جذب كند و اتم را نابود سازد.

اينجاست كه بايد ديد چگونه با حسابى دقيق نيروى جاذبه و دافعه در اتم ها تنظيم شده كه نه الكترون ها فرار مى كنند و نه جذب مى شوند بلكه هميشه در حال تعادل به حركت خود ادامه مى دهند آيا ممكن است اين تعادل را طبيعت كور و كر به وجود آورده باشد؟

3- هر كدام در مسير خود - گفتيم بعضى از اتم ها، الكترون هاى متعدّدى دارند ولى نه اين كه همه الكترون ها در يك مدار حركت كنند;

بلكه در مدارهاى متعدد، و ميليون ها سال اين الكترون ها در فاصله هاى معين هر كدام در مرز خود با سرعت در حركتند، بدون اين كه تضادى ميان آنها رخ دهد.

آيا قرار دادن هر يك از آنها در مدارهاى معيّن و گردش با نظام حيرت زا موضوع ساده اى است؟

4- نيروى عظيم اتم - براى اين كه به عظمت نيروى اتم پى ببريد فقط در نظر بگيريد كه:

در سال 1945 در صحراى بى آب و علفِ مكزيك يك آزمايش اتمى انجام شد; بمب بسيار كوچك اتمى روى يك برج فولادى رها شد، پس از انفجار، برج فولادى را آب كرد و سپس بخار نمود و برق و صداى مهيبى برخاست، هنگامى كه دانشمندان به سراغ آن آمدند اثرى از آن نبود.

در همين سال دو بمب كوچك بر روى كشور ژاپن پرتاب شد; يكى روى شهر ناكازاكى و ديگرى روى شهر هيروشيما، در شهر اول 70 هزار نفر نابود و همين مقدار مجروح شدند و شهر دوم 30 الى 40 هزار نفر تلفات و همين مقدار مجروح داشت كه ژاپن ناچار تسليم بلاشرط در برابر آمريكا شد.

آيا تنها مطالعه اسرار يك دانه اتم كافى نيست كه انسان را به آفريدگار آن آشنا كند; لذا مى توان گفت كه به تعداد اتم هاى جهان دليل بر وجود خدا داريم.

قرآن مجيد مى گويد:

(ولو ان ما فى الارض من شجرة اقلام و البحر يمده من بعده سبعه ابحر ما نفدت كلمات الله);(1)

«اگر تمام درختان روى زمين قلم شوند و درياها مركب; هيچ گاه نمى توانند آفريده هاى خدا را بنويسند».

* * *

1. سوره لقمان، آيه 27.