1 - حجربن عدى كندى :

او را بنام حجر نيك مى شناختند ، كنيه اش ابوعبدالرحمن و پسر عدى بن حرث بن عمرو بن حجر ملقب به ( زهره خوار) ( پادشاه كندى ها ) بود بعضى سلسله ى پدران او را چنين آورده اند : عدى بن معاويه بن جبلة بن عدى بن ربيعة بن معاويه كه همه از بزرگان و شرفاى قبيله ى ( كنده) بوده اند ( 4 ).

وى از صحابه ى رسول ( ص ) و از بزرگان اصحاب امام على و امام حسن عليهما السلام و از سران و رؤساى مسلمانان كوفه بود .

او و برادرش ( هانى بن عدى) به حضور پيغمبر شتافتند در كتاب ( استيعاب ) مى نويسد : ( حجر از فضلاى صحابه و از سالمندان ايشان به عمر كوچكتر بود) نظير اين گفتار در كتاب ( اسد الغابه) نيز آمده است حاكم در كتاب ( المستدرك) در وصف او گفته : ( او پارساى اصحاب محمد صلى الله عليه و آله و سلم بود) .

در عبادت چنان بود كه هرگاه بى وضو مى شد ، وضو مى ساخت و هرگاه وضو مى ساخت ، نماز مى گزارد در هر روز و شبى هزار ركعت نماز ميخواند پارسای او نمايان و دعايش مستجاب بود ( 5 ) از برگزيده ترين افراد مورد اعتماد بود آخرت را بر دنيا ترجيح داد ، چندانكه حاضر شد كشته شود ولى از امام خود بيزارى نجست و اين مرتبتى است كه قدمها در آن ميلرزد و آرزوها بدان راه نمى يابد .

در سپاهى كه شام را گشود و هم در سپاهى كه قادسيه را فتح كرد ، در صف جنگجويان بود در جنگ جمل نيز در كنار على شركت داشت در جنگ صفين فرمانده قبيله ى ( كنده) و در جنگ نهروان فرمانده ميسره بود او همان شير ژيانى است كه ضحاك بن قيس را در غرب ( تدمر) شكست داد و همانكسى است كه ميگفت : ( ما فرزندان جنگيم ، آنرا بارور مى سازيم و از آن ميوه مى چينيم او ما را آزموده و ما نيز او را آزموده ايم) .

و بالاخره نخستين كسى بود در اسلام كه بيدفاع كشته شد .

معاويه ، او و شش نفر از ياران او را در سال 51 هجرى در ( مرج عذراء) در 12 ميلى غوطه ى دمشق بقتل رسانيد قبر او تاكنون نمايان و معروف است و بر آن گنبد استوارى قرار دارد كه آثار قدمت از آن نمايان است و در كنار آن مسجد وسيعى است شش تن يارانى كه با او كشته شدند نيز در داخل ضريح او مدفونند و از آنان نيز ياد خواهيم كرد .

و زياد بن ابيه خانه ى او را در كوفه ويران ساخت .

علت قتل حجر - هنگاميكه مغيره و زياد به على ناسزا مى گفتند وى سخن ايشان را رد مى كرد و ميگفت : ( شهادت ميدهم آنكس كه مذمت مى كنيد به تمجيد شايسته تر است و آنكس كه مى ستائيد به مذمت اوليتر) و چنان بود كه هرگاه ( حجر) اين جمله را بصداى بلند مى گفت : بيش از دو سوم مردم با او هم آواز شده و مى گفتند : ( بخدا كه حجر راست گفت و نيكو گفت) .

مغيره در دوران حكومت خود ، موقعيت و مكانت حج را واقع بينانه مى سنجيد و او را بچشم صحابى ای فاضل ، سرى از سران متشخص شيعه ، اميرى عربى نژاد كه رياست ( ( كنده) را از نياكان خود بارث ميبرد مى نگريست وى بگوش خود غريو مردمى را كه بدون هراس از سطوت او و از حكومت اموى ، حجر را حمايت و تأييد كرده بودند ، شنيده بود لذا مصلحت چنان ديد كه در كار او درنگ كرده و مشاورانش را كه پيوسته به مجازات حجر نظر ميدادند ، بنوعى قانع سازد نوبتى به آنان گفت : ( حجر را بقتل رسانيدم) پرسيدند : ( منظورت چيست ؟) گفت : ( پس از من اميرى خواهد آمد و حجر ، او را نيز چون من خواهد پنداشت و همينگونه كه مى بينيد رفتار خواهد كرد و او وى را در نخستين وهله دستگير خواهد ساخت و به بدترين وضعى به قتل خواهد رسانيد) .

مغيره در برابر حجر وضعيتى مدبرانه و نفاق آميز بخود گرفته بود پاسخ او به صعصة بن صوحان در فتنه ى مستور دبن علقه ى خارجى بسال 43 هجرى نيز از همين روحيه ى منافق ماب سر چشمه مى گرفت به صعصعه گفت : ( زنهار ! مبادا بشنوم كه آشكارا چيزى از فضائل على را بر زبان آورده ای ! زيرا تو در فضل على چيزى كه من با آن آشنا نباشم نخواهى گفت ، بلكه من به فضائل او از تو داناترم ! ولى اكنون اين صاحب قدرت - يعنى معاويه - بر ما تسلط يافته و ما را به بيان معايب على وادار ساخته است و ما بخش بيشترين آن را ترك مى كنيم و فقط آنچه را از آن گريز نيست ، براى حفظ جان خود انجام ميدهيم) ( 6 ) .

پس از مرگ مغيره بسال 50 يا 51 پسر سميه ( زياد ) والى كوفه شد و لازم دانست كه بپاس انتساب موهوم خود به ( بنى اميه) ، حجربن عدى را بقتل برساند و امويگرى را از بزرگترين معارضان شورشگر آن آسوده سازد غافل از آنكه تا وقتى از حجر و از بنى اميه نامى باقى است ، خون او معارضى شورشگر براى آن تاريخ ننگين خواهد بود .

حاكم جديد ، خطبه ى روز جمعه را چندان طول داد كه وقت محدود نماز جمعه تنگ شد حجر - كه در جمعه و جماعت آنان حضور مى يافت - بانگ زد : نماز ! زياد خطبه را ادامه داد ، دوباره فرياد حجر بلند شد : نماز ! باز زياد به خطبه ادامه داد حجر كه مى ترسيد فريضه ى جمعه فوت شود ، دست زد و مشتى ريگ برداشت و بقصد نماز از جا جست و مردم نيز با او برخاستند .

موقعيت اجتماعى و روح عابد و پارساى حجر در وضعى نبود كه در امر دين سست گيرى را اجازه دهد يا با سست گيران مجامله روا دارد او با خود مى انديشيد كه از ياران بازمانده ى امام حسن در اين جمع كسانى يافت مى شوند كه ممكن است تذكر در آنان تأثير بخشد و شايد اگر تقبيح كارهاى ناپسند نيز با آن توأم گردد ، سودبخش باشد اين بود كه بخاطر حمايت از حق ، زبان به تقبيح مخالفان گشود و در راه دين و امام و نماز با زبان بمجاهدت برخاست همچنانكه پيش از آن در فتوحات اسلام با شمشير مجاهدت كرده بود .

پرونده ى جرائم او در دستگاه بنى اميه محتوى دو عمل خلاف بود ، يكى اينكه ناسزا به على را به ناسزا دهنده بر ميگرداند ديگر آنكه از ( نماز در وقت) دفاع مى كند همين و ديگر هيچ !

زياد اطرافيان مطيع و سر براه خود را كه سر سپردگى و خدمت را در دستگاه او با نعمت دنيا مبادله كرده بودند از قبيل : عمر بن سعد ( قاتل امام حسين عليه السلام ) : منذر بن زبير ، شمر بن ذى الجوشن عامرى ، اسماعيل اسحق دو پسر طلحة بن عبدالله ، خالد بن عرفطه ، شبث بن ربعى ، حجار بن ابجر ، عمر و بن حجاج ، زجر بن قيس و ديگرانى از اين رديف كه مروت و جوانمردى را سه طلاقه كرده بودند ، گرد آورد و اينان هفتاد تن بودند و طبرى در تاريخش يكايك آنها را نام برده است ( ج 6 - ص 150 ، 151 ) و از ميان آنان ابوبرده پسر ابوموسى اشعرى را - كه بنظر او از همه ضعيف تر يا در نزد معاويه از همه مقربتر بود - انتخاب كرد و بدو گفت بنويس :

…………………………

بسم الله الرحمن الرحيم ، اين گواهى ابوبرده بن ابى موسى اشعرى است نزد خداوند عالميان گواهى ميدهم كه حجر بن عدى از اطاعت سر باز زده و از جماعت مسلمانان بيرون رفته و خليفه را لعنت كرده و مردم را به جنگ فرا خوانده و گروههای نزد خود گرد آورده و آنان را به بيعت وادار ساخته و به خداى عزوجل كفر آشكار ورزيده است) !

به همه ى آن هفتاد تن نيز گفت : همه به همين صورت ، شهادت دهيد ! سپس گفت : بخدا قسم ميكوشم تا رگ اين خائن احمق را قطع كنم .

هفتاد نفر از اشراف كوفه و ( وابستگان به فاميلهاى بزرگ) اين نوشته ى خائنانه ى حماقتبار را امضا كردند آنگاه خود او نيز درباره ى حجر به معاويه نامه ای نوشت و از او سخن فراوان گفت معاويه در پاسخ نوشت : او را با زنجير ببند و نزد من بفرست!

در اينجا لازم است سوابق اين ( وابستگان به فاميلهاى بزرگ) كوفه را در ماجراى امام حسن بن على عليه السلام در دوران خلافتش بياد آورده و حساب كنيم كه آيا فراريان جنگ در ( مسكن) و فساد انگيزان ( مدائن) و نامه نويسان به معاويه براى خيانت به امام و تسليم آنحضرت به وى ، كسى بجز اين جمع بوده است ؟ و آنگاه نتيجه بگيريم كه آنكس كه ( از اطاعت سرباز زده و از جمع مسلمانان خارج گشته و بيعت را شكسته) حجر بن عدى است يا اين خيانتكاران !

همچنين بياد آوريم نقش اين عده را در فاجعه ى كربلاى حسين عليه السلام كه سلاح برنده ى جباران اموى بودند و تمام مسئوليت آن حوادث دردناك را - كه در تاريخ عرب و اسلام بى نظير بود - بگردن داشتند .