کلید واژه: نماز، بدعت، تکتف، اهل سنت، سیره نبوی، شیعه، مذاهب چهارگانه، فقه جعفری،

اوّلاً: تنها شیعیان نیستند که با دست باز نماز می خوانند، بلکه مالکی ها نیز با دستِ باز نماز می خوانند.

ابن رشد از علمای معروف اهل سنّت در «بدایة المجتهد» می گوید:

المسألة الخامسة: إختلف العلماء فی وضع الیدین إحداهما علی الأخری فی الصلاة فکره ذلک مالک فی الفرض و أجازه فی النفل.

علما در مسئله قرار دادن یک دست بر روی دست دیگر در نماز، اختلاف دارند و «مالک» این عمل را در نمازهای واجب مکروه می داند ولی در نمازهای مستحبی اجازه داده است.

ثانیا: بحثی که در میان مذاهب اهل سنّت وجود دارد این است که آیا این عمل مستحب است یا نه؟

سه مذهب این عمل را - که «تکتف یا تکفیر» نیز نامیده می شود - در نمازهای واجب، مستحب و یک مذهب مکروه می داند. علاوه بر این، همان سه فرقه هم که مستحب می دانند، در کیفیت با یکدیگر اختلاف دارند. یکی می گوید: «تحت السرّة»؛ یعنی باید دستها زیر ناف گرفته شود. دیگری می گوید: «فوق السرّة» و همین اختلاف خود ثابت می کند که مسئله «تکتف و تکفیر» مسئله ثابت و روشنی نیست.

ابن حزم نیز که از بزرگان اهل سنّت است در کتاب «المحلّی بالاثار» مسأله تکتّف را مطرح نموده و این عمل را جزء مستحبّات نماز ذکر می کند: «مسألةٌ: و یستحبّ أن یضع المصلّی یده الیمنی علی کوع یده الیسری فی الصلاة».

در نتیجه، تمام فرقِ اسلامی نماز با دستِ باز را صحیح می دانند، ولی نماز با دستِ بسته اختلافی است: سه مذهب (حنفی، شافعی و حنبلی) این عمل را در نمازهای واجب، مستحب می دانند و یک مذهب (مالکی) مکروه و یک مذهب دیگر (تشیّع) این عمل را حرام می دانند.

فرقه های حنفی و شافعی و حنبلی که این عمل را مستحب می دانند، برای اثبات این حکم، به چند روایت استدلال نموده اند که بعضی از آنها دلالت بر این مطلب ندارد و بعضی هم ضعف سندی دارد.

اما شیعیان که این عمل را حرام و باطل کننده نماز می دانند، استدلال می کنند به روایاتی که از اهل بیت (علیهم السلام) در نهی از این عمل -این عمل را کار مجوسیان دانسته اند- وارد شده و مسلما اهل بیت (علیهم السلام) بهتر می دانند که جدّ بزرگوارشان پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) چگونه نماز می خوانده است؛ چرا که «أهل البیت أدری بما فی البیت» از طرف دیگر به نصّ آیه تطهیر و حدیث متواتر ثقلین، کلام ایشان مصون از هر گونه خطا و اشتباه است.

ابن رشد می گوید: و السبب فی اختلافهم أنّه قد جائت آثار ثابتة نقلت فیها صفة صلاته علیه الصلاة و السلام و لم ینقل فیها أنّه کان یضع یده الیمنی علی الیسری.

احادیث ثابته ای در وصف نماز پیامبر نقل شده ولی در آن احادیث نقل نشده که پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) دست راست را بر دست چپ می گذارده اند.

بعضی از علمای اهل سنّت برای این عمل (دست بسته نماز خواندن) توجیه دیگری ذکر کرده و گفته اند: این عمل موافق با ادب و خضوع است و مناسب است با حال نماز.

در جواب می گوییم:

اوّلاً: در عبادات حق اِعمال سلیقه نداریم و عبادات توقیفی است و هر گونه حذف و اضافه در عبادات بدعت محسوب می شود.

ثانیا: احترام در هر جایی به گونه ای است؛ مثلاً در محیط های نظامی، احترام به گونه خاصی است. پس یک فرد نظامی بگوید من در نماز دستم را در مقابل پیشانی می گیرم چون ادب و احترام نظامی به این کار است! یا احترام اقوام مختلف، مثل چینی ها به روش مخصوص خودشان است.

توجیه سومی را نیز بعضی از مؤلّفین اهل سنّت برای استحباب این عمل (تکتّف) ذکر کرده اند که در کتاب «بدایت الصنایع» از ابراهیم نخعی نقل شده: أنهم کانوا یفعلون ذلک مخافة إجتماع الدم فی رؤوس الأصابع…

صحابه در نماز دست ها را به هم می گرفتند از ترس اینکه خون بر سر انگشت هایشان جمع نشود.

در جواب می گوییم: مگر بدن انسان به نحوی است که ظرف چند دقیقه نماز، خون بر سر انگشتان جمع شود! علاوه بر این، در وسط روز که انسان مشغول نماز نیست، چنین اتفاقی نمی افتد، چطور ممکن است در چند دقیقه خون جمع شود!