آيا عزاداري مداوم در روحيه مردم تأثير منفي نمي گذارد و نمي توان با شادي ، دين را بهتر گسترش داد ؟

پاسخ :

به طور مسلم، نه شادمانى افراطى و بدون دليل پسنديده است و نه ماتم زدگى و غم و اندوه مداوم؛ بلكه شايسته پسنديده آن است كه انسان راه تعادل در پيش گيرد؛ يعنى نه اسير سرخوشى هاى بى دليل شده و نه آن كه غمزده و گوشه گير شود بلكه برحسب مورد و واقعيات موجود خود را تطبيق دهد.

شيعيان تمام سال عزادار نيست كه آن را دشمنان اهل بيت بهانه كرده و هر روز در شبكه هاي ماهواره بازگو مي‌كنند؛ بلكه در طول سال، فقط ده روز محرم (براي آقا امام حسين عليه السلام ) و دوازده روز براي ديگر معصومين (آقا رسول خدا صلي الله عليه وآله تا آقا امام حسن عسکري عليه السلام ) به عنوان ايام عزاداري رسمي براي خاندان عصمت و طهارت (عليهم السلام) اختصاص مي‌دهيم و در مقابل، در طول سال مراسم متعددي در ولادتهاي اهل بيت و اعياد مذهبي برگزار مي‌کنيم مانند :  ولادت رسول مکرم اسلام (صلي الله عليه و آله و سلم) و آقا امام صادق عليه السلام (17 ربيع الاول)، روز بعثت رسول اکرم (صلي الله عليه و آله و سلم) (27 رجب) ، ولادت ام ابيها حضرت فاطمه زهراء صلوات الله سلامه عليها ( روز مادر) (20 جمادي الثاني)، ولادت مولي الموحدين آقا اميرالمؤمنين صلوات الله و سلامه عليه (روز پدر) ( 13 رجب ) سالروز ازدواج آقا امير المؤمنين و خانم فاطمه زهرا عليهما السلام (1 ذي الحجه)، ميلاد آقا امام مجتبي صلوات الله و سلامه عليه ( 15 رمضان ) ، ميلاد آقا امام حسين و آقا ابالفضل العباس و آقا امام سجاد عليهم السلام ( 3 و 4 و5 شعبان ) ، ميلاد آقا امام باقر صلوات الله و سلامه عليه ( 1 رجب ) ولادت آقا موسي بن جعفر صلوات الله و سلامه عليه ( 7 صفر) ، دهه کرامت ( ميلاد حضرت فاطمه معصومه سلام الله عليها 1 ذيقعده و ولادت آقا امام رضا صلوات الله و سلامه عليه 10 ذيقعده ) ، ميلاد آقا امام جواد صلوات الله و سلامه عليه (10 رجب ) ، ميلاد آقا امام هادي صلوات الله و سلامه عليه ( 15 ذي الحجه) ، ولادت آقا امام حسن عسکري صلوات الله و سلامه عليه ( 8 ربيع الثاني ) ، دهه مهدويه ( ميلاد  منجي عالم بشريت  حضرت مهدي عجل الله تعالي فرجه الشريف  ( 15 شعبان ) ، عيد سعيد فطر ( 1 شوال ) ، دهه ولايت ( عيد قربان 10ذي الحجه ، عيد غدير 18 ذي الحجه ) ، ولادت اسوه صبر و استقامت حضرت زينب کبري سلام الله عليها ( روز پرستار) ، ميلاد حضرت  علي اکبر ( 11 شعبان ، روز جوان ) ، و…

علاوه بر اين اعياد ، اعياد ملي ديگر هم مانند دهه فجر و در کشور داريم که در تمامي اين اعياد (اعم از ميلاد اهل بيت عليهم السلام و) ما دين را با شادي کردن تبليغ مي کنيم.

از طرفي اگر ما نظري روانشناسانه به انسان بيندازيم مي‌ببينيم در رفتارهاي ما دست كم دو دسته از عوامل نقش اساسي ايفا مي‌كنند.

يك دسته عوامل شناختي كه موجب مي‌شود انسان مطلبي را بفهمد و بپذيرد كه در اين نوع شناخت از استدلال هاي عقلي و تجربي يا راههاي ديگر استفاده مي‌شود.

دسته دوم از عوامل مؤثر در رفتارهاي انسان انگيزه ها يا به تعبير ديگر احساسات و عواطف ، تمايلات ، ميل ها و گرايش ها يا غرائز و … مي‌باشند.

انسان براي به حركت در آمدن به سمت تعالي علاوه بر عوامل شناختي ، به عوامل رواني ديگري نيز نياز دارد تا او را بسوي كار برانگيزد واو را به طرف انجام هدف سوق دهد.

مثلا ، همه ما ميدانيم كه در اين يك شهري مردم محروم بسياري وجود دارند اما ديدن يك شخص محروم با يك حالت رقت آور مي تواند در ما تأثيري ببخشد كه صِرف دانستن ، هيچگاه آن اثر را ندارد.

بنابراين در انسان علاوه بر شناخت ، نيروي ديگري به نام انگيزش ها و هيجانات وجود دارد كه عامل آن ، احساسات و عواطف است .اين عامل هم بايد تقويت شود تا نقش خود را ايفا كند . از طرفي احساسات و عواطف انواع مختلفي دارد.تحريك هر نوع احساسات و عواطف بايد با حادثه مربوط ، متناسب باشد.

بعد از بعثت پيامبر اکرم (صلي الله عليه و آله و سلم) حادثه اي كه بزرگترين نقش را در تاريخ اسلام ايفا كرد ، حادثه شهادت سرور آزادگان حضرت امام حسين (عله السلام) بود . لذا براي تحريک احساسات مردم براي انجام دادن کاري شبيه کار امام حسين عليه السلام بايد كاري متناسب با آن انجام داد ، يعني بايد كاري كرد كه حزن مردم بر انگيخته شود ، اشك از ديده ها جاري شود ، شور و عشق در دلها پديد آيد. و در اين حادثه چيزي كه مي تواند چنين نقشي را بيافريند همين مراسم عزاداري و گريستن و گرياندن ديگران است، در حالي كه خنديدن و شادي كردن هيچ وقت نمي‌تواند چين نقشي را ايفا كند. اين قبيل مسائل عشق ديگري مي‌خواهد كه از سوز و اشك و شور پديد مي‌آيد . راه آن همين عزاداري هاست.

ضمن اينکه تجديد آن خاطره ها در واقع نوعي بازنگري و بازسازي آن حادثه هاست ، اگر حادثه مفيدي بوده است و در جايگاه خود منشأ آثار و بركتي به شمار مي‌رفته است، باز نگري و بازسازي آن نيز مي‌تواند مراتبي از آن بركات را داشته باشد.علاوه بر اين در همه جوامع انساني مرسوم است كه به نوعي، از حوادث گذشته خود ياد مي كنند،آنهارابزرگ شمرده و به آنها احترام مي گذارند.

اين كار بر اساس يكي از مقدس ترين خواسته هاي فطري است كه خدا در نهاد همه انسانها قرار داده است و از آن به حس حق شناسي تعبير مي‌كنيم . لذا اين خواسته فطري همه انسانهاست كه در برابركساني كه به آنها خدمت كرده اند حق شناسي و شكرگزاري كنند ، علاوه بر اين ، ياد خاطره هايي كه در سعادت جامعه تأثير داشته ، ميتواند عامل مؤثري در زمان بيان خاطره ها در راستاي تامين سعادت جامعه بيافريند.

پس  همانطور كه اصل آن حادثه تأثير مفيدي در جامعه آن روز داشته ، تجديد خاطره و بازسازي آن نيز مي‌تواند آثاري متناسب با آن داشته باشد.

منبع : گروه پاسخ به شبهات مؤسسه تحقيقاتي حضرت ولي عصر (عج )