قال على (عليه السلام):
«وَ لْيَخْزُنِ الرَّجُلُ لِسانَهُ فَاِنَّ هذَا الِّلسانَ جَمُوحٌ بِصاحِبِه. وَ اللهِ ما اَرى عَبْداً يَتَّقى تَقْوى تَنْفَعُهُ حَتّى يَخْزُنَ لِسانَهُ»;
«انسان بايد زبانش را حفظ كند، زيرا اين زبان سركش صاحبش را به هلاكت مى اندازد. به خدا سوگند، باور نمى كنم بنده اى كه زبانش را حفظ نكند، تقوايى سودمند به دست آورد»(1).

شرح و تفسير

سخن در مورد زبان فراوان است، ولى آنچه موضوع بحث اين روايت است رابطه كنترل زبان و تقوى است. ارتباط اين دو به قدرى تنگانگ است كه بدون كنترل زبان تقوى امكان پذير نيست! ديانت اشخاص، ارزش وجودى آن ها، رشد فكرى و تعالى روحى انسان ها و خلاصه انسانيّت فرزندان آدم به وسيله زبان سنجيده مى شود.
آرى زبان معيار سنجش هاست، بدين جهت اوّلين گام تهذيب در اخلاق، حفظ و كنترل و پاك سازى زبان است.
زبان موجودى خطرناك و در عين حال بسيار مهمّ است و اصولا خطر آن به خاطر اهميّت آن است. خطر زبان از آن جهت است كه هميشه در دسترس انسان است و گناهانى كه به وسيله آن انجام مى شود، به آسانى صورت مى گيرد و چون به آن عادت كرده ايم متأسّفانه قُبح و زشتى گناهان زبان از بين رفته است.
علاوه بر اين دو مطلب ـ كه خطر زبان را روشن مى سازد ـ خطرناك تر اين كه گناهانى كه به وسيله زبان صورت مى پذيرد، غالباً از حقوق النّاس است: غيبت، تهمت، شايعه پراكنى، شوخى هاى نامشروع، إشاعه فحشاء، دروغ، إيذاء مؤمن، فحّاشى، قذف و مانند آن، كه با زبان انجام مى شود، همه از گناهانى است كه حقّ النّاس را به دنبال دارد.
با توضيح بالا روشن شد چرا بدون كنترل زبان تقوى حاصل نمى شود. بنابراين گام اوّل در مسير سعادت اين است كه با دقّت مواظب سخنان و گفتار خويش باشيم.

1. نهج البلاغه، خطبه 176.