پيامبر(صلى الله عليه وآله) فرمود:

اَلأَيْدِى ثَلاثَهٌ: سائلَةٌ وَمُمْسِكَةٌ وَ مُنْفِقَةٌ وَخَيْرُ الأَيْدِىْ مُنْفِقَه!(1)

……………….

ترجمه

دستها سه گونه اند: دست گيرنده، و دست نگهدارنده، و دست دهنده، و بهترين دست ها دست دهنده است!

………………..

شرح كوتاه

اسلام سعى دارد پيروان خود را با همّتى بلند و كوششى و تلاشى وسيع و عاطفه اى پرمايه پرورش دهد، و به همين دليل به همه پيروان خود توصيه مى كند تا مى توانند از كسى چيزى نخواهند و دست تمنى پيش كسى دراز نكنند، نه فقط از كسى چيزى نخواهند، آنچه را دارند نيز در انحصار خود قرار ندهند، بلكه تا مى توانند از آن در اختيار ديگران بگذارند و روى همين جهت در حديث فوق مى خوانيم بهترين دست ها دست دهنده است.

________________________________________

1. تحف العقول، صفحه 32.

پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) فرمود:

مَثَلُ الْمُؤْمِنِ مَثَلُ النَّخْلَةِ ما أَخَذْتَ مِنْها مِنْ شَىء نَفَعَكَ(1)

………………..

ترجمه

انسان با ايمان همانند درخت نخل است; هر چيز از آن برگيرى مفيد و سودمند است.

………………..

شرح كوتاه

درخت نخل راستى از درختان بسيار پر بركت است، ميوه آن را مى خورند و از بهترين غذاهاست، هسته آن را گاهى مى سوزانند، از برگ آن حصير و كلاه و سفره و مانند آن مى بافند، چوب آن را در ساختمان عمارت هاى ساده به كار مى برند و حتى گاهى از آنها بعنوان پل براى گذشتن از نهرها استفاده مى كنند، از طلع (شكوفه) آن يك نوع اسانس معطر و مفيد مى گيرند، خلاصه هيچ جزئى از آن بى فايده و دور ريختنى نيست!

افراد با ايمان نيز در سطح خودشان چنينند، فكرشان مفيد، گفتارشان سودمند، جلساتشان آموزنده، مكتبشان سازنده، در دوستى با وفا، در تصميمات محكم، و خلاصه همه چيز آنها ارزنده اند.

________________________________________

1. نهج الفصاحه، صفحه 564.

پيغمبر اكرم(صلى الله عليه وآله) مى فرمايد:

إِنَّ اللهَ تَعالَى يُحِبُّ مِنْ عِبادِهِ الْغَيُورَ(1)

………………..

ترجمه

خداوند متعال بندگان غيرتمند خود را دوست دارد.

……………….

شرح كوتاه

غيرت در حقيقت به معناى وفادارى نسبت به حفظ دين يا ناموس يا آب و خاك كشور اسلام و يا ساير مواهب الهى است.

شخص غيور كسى است كه خود را متعهد و مسئوول در برابر حفظ اين امور مى داند و از دستبرد و تجاوز بيگانه به آنها فوق العاده ناراحت مى شود.

غيرت يكى از صفات برجسته پيغمبران و مردان خداست; درباره ابراهيم(عليه السلام)قهرمان بت شكن مى خوانيم: «ان ابراهيم كان غيورا» خلاصه غيرت سدّ نيرومندى در برابر هجوم بيگانگان است.

________________________________________

1. نهج الفصاحه، صفحه 15.

اميرمؤمنان على(عليه السلام) مى فرمايد:

اَلْنّاسُ اَعْداءُ جَهِلُواْ(1)

………………..

ترجمه

مردم دشمن چيزهايى هستند كه نمى دانند.

………………..

شرح كوتاه

بعضى از مردم را مى بينيم كه بسيارى از حقايق را انكار مى كنند و بر ضد آن بپا مى خيزند و دليلى براى آن جز نادانى و بى خبرى نمى يابيم. اين گفتار حكيمانه مخصوصاً درباره مسائل دينى كاملا صدق مى كند; در حقيقت اگر بعضى از مردم، حتى بعضى از كسانى كه در علوم ديگر استادند، آنها را انكار مى كنند و به دشمنى با آن بر مى خيزند، هنگامى كه دقت مى كنيم مى بينيم به عمق و فلسفه مذهب و مسائل مذهبى نرسيده اند و گرنه هرگز راه انكار را نمى پوييدند و اين واقعيت كراراً آزمايش شده است.

________________________________________

1. نهج البلاغه، كلمات قصار، جمله 172.

از حضرت اميرمؤمنان على(عليه السلام) تقاضا كردند: عاقل را براى ما توصيف كن، فرمود:

اَلْعاقِلُ هُوَالَّذِى يَضَعُ الشَّىءَ مَواضِعَهُ(1)

………………..

ترجمه

عاقل كسى است كه هر چيز را به جاى خود مى نهد.

………………..

شرح كوتاه

در ميان مفهوم و معناى عقل، سخن بسيار گفته اند; اما جمله كوتاه فوق بهترين تعبيرى است كه در اين زمينه وارد شده است. عقل چيزى جز اين نيست كه هر چيز را به جاى خود نهند، هر شخصى را در محل شايسته و مناسب خود در اجتماع قرار دهند، غم و شادى، دوستى و دشمنى، نرمش و خشونت، محبّت و شدت عمل، عبادت، كسب و كار و تفريح سالم و هر كار ديگر را در جاى خود و به وقت خود انجام دهند.

________________________________________

1. نهج البلاغه، كلمات قصار.

امام حسين(عليه السلام) مى فرمايد:

لا وَاللهِ لا اُعطیهِم بِیَدی إعطاءَ الذّلیلِ ولا أفِرّ فِرارَ العبیدِ…إنّی لا أرَی المَوتَ إلاّ سُعادةً وَالحیاةَ مَعَ الظّالِمینَ إلاّ بَرَما.(1)

………………..

ترجمه

بخدا سوگند هرگز - همانند افراد ذليل - دست در دست آنها نمى گذارم و همانند بردگان فرار نمى كنم … من مرگ را جز سعادت، و زندگى و ستمگران با جز مايه ملالت و بدبختى نمى بينم!

………………..

شرح كوتاه

كربلا حماسه بزرگ و جاويدان تاريخ بشر است.

كربلا مركز بزرگترين دانشگاه انسان سازى است.

عاشورا يك روز فراموش نشدنى در تاريخ اقوام و ملت هايى است كه مى خواهند سربلند بمانند، سربلند زندگى كنند و سربلند بميرند و دو جمله بالا كه از دو گفتار امام حسين(عليه السلام) گرفته شده دو نشانه روشن از اين حقيقت است.

________________________________________

1. مقتل الحسين، صفحه 246 و 256.

امام حسن عسكرى(عليه السلام) مى فرمايد:

رَدُّ الْمَعْتادِ عَنْ عادَتِهِ كاَلْمُعْجِزْ(1)

………………..

ترجمه

ترك دادن اعتيادهاى غلط افراد، همانند معجزه است!

………………..

شرح كوتاه

عادت يكى از مواهب بزرگ الهى است، زيرا كارهاى مشكل را براى انسان آسان مى كند و بسيارى از كارهاى پيچيده و ضرورى زندگى (مانند سخن گفتن، راه رفتن و امثال آنها) را به طور خود كار در مى آورد.

ولى همين عادت، اگر در كارهاى غلط مورد سوء استفاده واقع شود، شكل اعتياد خطرناكى را به خود مى گيرد كه ترك آن غالباً مشكل است; تا آن جا كه حضرت امام عسكرى(عليه السلام) آن را در سر حد يك معجزه قرار داده است. بنابراين، بايد كوشيد، پيش از آن كه اعمال زشت به صورت عادت در آيد، آن را ترك گفت.

________________________________________

1. بحارالانوار، جلد 17، صفحه 217.

امام مجتبى(عليه السلام) مى فرمايد:

اَلْقَرِيْبُ مَنْ قَرَّبَتْهُ الْمَوَدَّةُ وَ إنْ بَعُدَ نَسَبُهُ وَالْبَعيدُ مَنْ باعَدَتْهُ الْمَودَةُ و إنْ قَرُبَ نَسَبُهُ(1)

………………..

ترجمه

خويشاوندان نزديك آنها هستند كه محبّت بيشترى دارند، اگر چه نسب آنها دورتر باشد، و خويشاوندان دور آنها هستند كه محبّت كمترى دارند، اگر چه نسبشان نزديكتر باشد.

………………..

شرح كوتاه

رابطه خويشاوندى در اسلام از مهم ترين روابط اجتماعى; و در واقع در دل جامعه بزرگ انسانى، گروه هاى فشرده ترى به وجود مى آورد كه همكارى نزديكترى با هم خواهند داشت، و در حلّ مشكلات حياتى با يكديگر تعاون و همكارى خواهند نمود.

ولى مقياس خويشاوندى در اسلام (طبق روايت بالا) به محبّت و مودت است، نه تنها به نزديكى رابطه نسبى!

________________________________________

1. از كتاب تحف العقول، صفحه 165.

اميرمؤمنان على(عليه السلام) مى فرمايد:

مَنْ رَضِىَ عَنْ نَفْسِهِ كَثُرَ السّاخِطُ عَلَيْهِ(1)

………………..

ترجمه

كسى كه از خودش راضى باشد، افراد ناراضى از او بسيار خواهند بود.

………………..

شرح كوتاه

حب ذات و علاقه به خويشتن، اگر چه در حدود متعادل براى ادامه حيات لازم است، ولى اگر به حد افراط برسد سر از «خودخواهى» «خود رضايى» در مى آورد.

افرادى كه از خود راضى هستند هرگز عيوب خود را نمى بينند، خود را وظيفه شناس، پاك، بدون عيب، جدى و فعال و دوست داشتنى و گل سر سبد اجتماع مى بينند، و به همين دليل توقع فراوان بى دليلى از مردم دارند، و همين موضوع سرچشمه سرازير شدن سيل خشم مردم به سوى آنان مى گردد.

________________________________________

1. نهج البلاغه، كلمات قصار، كلمه 6.

امام حسين(عليه السلام) فرمود:

مَنْ حَاوَلَ أَمْراً بِمَعْصِيَةِ اللهِ كانَ أَفْوَتُ لِما يَرجُوا وَ اَسْرَعُ لِما يَحْذِرُ(1)

………………..

ترجمه

آن كس كه انجام كارى را از طريق عصيان پروردگار بطلبد، آنچه را كه اميد دارد، زودتر از دست مى دهد; و از آنچه مى ترسد زودتر در آن واقع مى شود!

………………..

شرح كوتاه

بعضى چنين مى پندارند كه اگر از وسايل نامشروع براى رسيدن به اهدافشان بهره بگيرند، زودتر به مراد مى رسند، در حالى كه حديث فوق مى گويد، مراد خود را زودتر از دست مى دهند و در چاله هايى كه از آن وحشت دارند زودتر مى افتند، فى المثل از تحصيل ثروت نامشروع آرامش مى طلبد در حالى كه قبل از هر چيز در شعاع آن - آرامش را از دست مى دهد، و گرفتار پريشانى ها و اضطراب هايى كه از آن وحشت داشت، مى شود.

________________________________________

1. از كتاب تحف العقول، صفحه 977.