طلاق بائن و رجعى

سؤال 916. طلاق بر چند قسم است؟

جواب: طلاق بر دو قسم است: «طلاق بائن» و «طلاق رجعى» و طلاق بائن بر پنج قسم است:

الف) طلاق زنى كه نُه سالش تمام نشده.

ب) طلاق زن يائسه، يعنى زنى كه بيشتر از 50 سال دارد.

ج) طلاق زنى كه شوهرش بعد از عقد، با او نزديكى نكرده باشد.

د) طلاق سوم زنى كه او را سه بار طلاق داده اند.

هـ) طلاق خلع و مبارات كه شرح آن بعداً خواهد آمد.

سؤال 917. طلاق بائن و رجعى چه تفاوتى دارد؟

جواب: طلاق بائن آن است كه مرد در آن حقّ رجوع به زن خود را ندارد، ولى در طلاق رجعى تا وقتى زن در عدّه است مرد مى تواند به او رجوع كند.

سؤال 918. منظور از رجوع كه در سؤال بالا مطرح شد چيست؟

جواب: منظور از رجوع آن است كه مرد بدون عقد با زن آشتى كند و او را مجدّداً به همسرى بپذيرد.

سؤال 919. رجوع شرايط خاصى دارد؟

جواب: لازم نيست مرد هنگام رجوع كردن شاهد بگيرد، يا به زن خبر دهد، حتّى اگر بدون اين كه كسى بفهمد بگويد: به همسرم رجوع كردم صحيح است.

سؤال 920. آيا مرد مى توان با دريافت پول از زن يا به واسطه مصالحه با او حق رجوع را منتفى كند؟

جواب: خير، حقّ رجوع از بين نمى رود.

سؤال 921. آيا در عدّه طلاق سوم هم حق رجوع باقى است؟

جواب: هرگاه همسرش را دوبار طلاق دهد بعد عقدش كند و يا به او رجوع كند (و بنابر احتياط واجب در هر بار نزديكى نمايد و بعد از ديدن حيض و پاك شدن او را طلاق دهد) در مرتبه سوم كه او را طلاق داد آن زن بر او حرام مى شود و تنها در صورتى بر او حلال خواهد شد كه بعد از گذشتن عدّه به عقد دائم شوهر ديگرى درآيد و با او نزديكى كند، سپس او را طلاق دهد، بعد از عدّه; شوهر اوّل مى تواند با او ازدواج كند.

سؤال 922. رجوع بر چند قسم است؟

جواب: رجوع كردن بر دو قسم است:

الف) سخنى بگويد كه معنايش اين باشد كه آن زن را دوباره به همسرى خود پذيرفته است.

ب) كارى انجام دهد كه همين معنى را برساند.

سؤال 923. هرگاه مرد همسرش را طلاق رجعى دهد مى تواند او را از منزل بيرون كند؟

جواب: نمى تواند او را از خانه اى كه موقع طلاق در آن بوده بيرون كند (مگر در بعضى از موارد خاص).

سؤال 924. هرگاه مرد همسرش را طلاق رجعى دهد زن مى تواند از منزل خارج شود؟

جواب: بر زن حرام است كه براى كارهاى غير لازم از آن خانه بيرون رود.

سؤال 925. زوجه اى در طلاق خلعى، مهريه خويش را به زوج مى بخشد و پس از طلاق در ايام عدّه به بذل خود رجوع مى كند، در اين صورت زوج حق رجوع به زوجيت دارد، امّا اگر زوج به زوجه رجوع نكرد، آيا مهريه متعلّق به زوجه است؟ حكم ساير احكام طلاق رجعى، از قبيل نفقه زوجه و توارث و غيره، چيست؟

جواب: با رجوع زوجه به بذل در ايام عدّه، طلاق رجعى مى شود و احكام آن را دارد، و مهر را بايد به او بدهد.

سؤال 926. آيا زن در زمان عدّه طلاق رجعى، به جزء مسأله تمكين، تمام احكام زوجه را دارد؟ يعنى حقّ نفقه، لباس، منزل، مهريه دارد و بايد از شوهر اطاعت كند و از منزل خارج نشود؟

جواب: آرى تمام احكام و حقوق زوجيت، كه در بالا ذكر شد، را دارد.

سؤال 927. در طلاق رجعى كه نبايد زوجه مطلّقه از منزلى كه با همسر خود در آن زندگى مى كرده خارج شود و زوج حق ندارد تا زمانى كه عدّه باقى است او را از منزل بيرون كند، آيا اين نهى، وظيفه كيست؟ زوجين يا محضر كه صرفاً طلاق را ثبت مى كند يا مجرى صيغه طلاق يا دادگاه كه اجازه طلاق را صادر مى كند. و اگر در موقع اجراى صيغه طلاق زوجين جدا از هم زندگى كنند، يا طلاق در شهر غربت واقع شود و زوجين اهل يك محل نباشند، تكليف چيست؟

جواب: به مقتضاى آيه شريفه قرآن و ساير ادلّه، اين نهى وظيفه زوجين است ولى دادگاه يا محضر به مقتضاى مسأله ارشاد جاهل وامر به معروف، آنها را واقف بر اين حكم مى كنند و در صورت جدا بودن مسكن آن دو چنانچه مطابق رضايت طرفين انجام شده باشد و جدايى آنها به معناى قهر كردن از يكديگر نباشد، اشكالى ندارد.

سؤال 928. زيد همسر خود را طلاق رجعى مى دهد و از هم جدا مى شوند، مرددر يك شهر و زن در شهر ديگر به سر مى برد و قبل از انقضاى عدّه، مرد رجوع مى كند ولى زن مطّلع نمى شود و پس از انقضاى عدّه، زن ازدواج مى كند وظيفه چيست؟ يا مرد رجوع كرده و زن هم تمايل نشان مى دهد ولى پدر و برادران زن اجازه نمى دهند برگردد و الان چند سالى گذشته و زن ازدواج نكرده آيا زوجيت اوّل برقرار است؟

جواب: اگر رجوع مسلّم باشد عقد دوم باطل است و گذشتن زمان طولانى اثرى ندارد و نيز عقد زوجيت با اعراض از بين نمى رود و طلاق لازم است تا از يكديگر جدا شوند.

سؤال 929. كسى كه در عدّه رجعى به زن رجوع كند و فوراً پشيمان شود و بگويد همان جدايى و طلاق برقرار باشد، آيا صرف پشيمانى از رجوع كافى است و يا اين كه طلاق مجدّد لازم است اگر طلاق لازم است چه زمانى بايد انجام گيرد؟

جواب: پشيمانى فايده ندارد و با رجوع كردن، آن زن همسر او مى باشد و اگر بخواهد جدا شود بايد مجدّداً طلاق دهد.

سؤال 930. اگر مردى زن خود را طلاق دهد امّا ورثه زن به آن مرد بگويند كه فلان مقدار پول بگير و طلاق مده، آيا شوهر مى تواند رجوع كند؟

جواب: مردى كه همسرش را طلاق داده مى تواند پولى بگيرد و رجوع كند و اگر غير طلاق رجعى است احتياج به عقد مجدّد دارد.

سؤال 931. هرگاه طبق ادّعاى زوج، زوجه مرتكب عمل منافى عفّت شده، و زوج نسبت به وى ظنين باشد، و نگه دارى وى تا پايان عدّه در منزل مشترك، احتمال تشنّج و درگيرى ما بين طرفين را به همراه داشته باشد، و زوج براى جلوگيرى از اين مشكل، متقبّل هزينه مسكن جداگانه و اسكان همسرش در آن منزل شود. آيا در صورت صدور حكم طلاق رجعى توسّط دادگاه صالحه، و اسكان زوجه در ايام عدّه در منزل جداگانه به هزينه زوج، اجراى صيغه طلاق و ثبت آن از نظر شرع انور اسلام مانع شرعى دارد؟

جواب: در فرض مسأله، چون احتمال خطر، يا ضرر، يا مفسده اى وجود دارد، عمل كردن به ترتيب فوق مانعى ندارد.

سؤال 932. زوج و زوجه اى در اصل رجوع و انقضاى مدّت عدّه طلاق رجعى اتّفاق نظر دارند، ولى در اين كه كدام زودتر واقع شده، اختلاف دارند. قول كدام يك مقدّم است؟

جواب: در صورتى كه تاريخ طلاق معلوم باشد، و تاريخ رجوع مجهول; رجوع بى اثر خواهد بود. و اگر بالعكس بوده باشد، رجوع مؤثّر است. و اگر تاريخ هر دو مجهول باشد، رجوع فايده اى ندارد.

سؤال 933. مردى زوجه اش را طلاق رجعى داده است. زوج مدّعى رجوع به طلاق، و زوجه منكر آن است. حكم شرعى در دو فرض بالا در اثناى عدّه و پس از آن چيست؟

جواب: اگر در اثناى عدّه باشد، اين كار خود رجوع محسوب مى شود. و اگر بعد از عدّه باشد، بدون دليل پذيرفته نمى شود.

سؤال 934. مرتد فطرى كه توبه كند حق رجوع را دارد؟

جواب: بعد از توبه ميتواند در عده با همان زن ازدواج كند.

سؤال 935. شخصى زوجه مدخولٌ به خود را طلاق مى دهد و تمام مهر المسمّى را به زوجه پرداخت مى كند، زوجه فقط نفقه ايام عدّه را به زوجش بذل و گذشت مى نمايد، در قبال بذل نفقه ايام عدّه، آيا طلاق خلعى مى باشد يا رجعى؟ (در صورتى كه مهريه را خود دريافت مى نمايد).

جواب: بذل نفقه ايام عدّه كافى نيست; زيرا هنوز نفقه اى واجب نشده است; به علاوه زوجه مختلعه نفقه ندارد، نفقه مخصوص مطلّقه رجعيه است، بنابراين طلاق مذكور رجعى است.

سؤال 936. چنانچه برابر مقرّرات شرع و قانون براى غايب مفقودالاثر، حكم طلاق صادر گردد، زوجه بايد به ميزان عدّه وفات عدّه نگهدارد و هرگاه زوج قبل از انقضاى عدّه بازگردد، حقّ رجوع دارد. حال اگر زوجه مطلّقه غايب مفقودالاثر، يائسه يا غير مدخوله باشد و زوج در حين عدّه مراجعت نمايد، آيا باز هم زوج حقّ رجوع دارد، و يا چون يائسه، يا غير مدخولٌ به است، ديگر حقّ رجوع براى زوج نمى باشد؟ به عبارت ديگر طلاق غايب مفقودالاثر مطلقاً رجعى است ولو در زن يائسه و غير مدخولٌ به، يا چنين نيست؟

جواب: اين حكم ظاهراً شامل يائسه و غير مدخوله نمى شود و حقّ رجوع ثابت نيست.