اشاره

در آئین اسلام، ثروتمندان، مسئولیت سنگینی در برابر مستمندان و تهیدستان اجتماع بعهده دارند و بحکم پیوندهای عمیق معنوی و رشته‌های برادری دینی که در میان مسلمانان برقرار است باید همواره در تأمین نیازمندیهای محرومان اجتماع، کوشا باشند. پیامبر اسلام (ص) و پیشوایان دینی ما، نه تنها سفارشهای مؤکدی در این زمینه نموده‌اند، بلکه هر کدام در عصر خود، نمونه برجسته‌ای از انسان دوستی و ضعیف‌نوازی بشمار می‌رفتند.

پیشوای دوم، نه تنها از نظر علم، تقوی، زهد، و عبادت؛ مقامی برگزیده و ممتاز داشت، بلکه از لحاظ بذل و بخشش و دستگیری از بیچارگان و درماندگان نیز، در عصر خود زبانزد خاص و عام بود. وجود گرامی آنحضرت آرام‌بخش دلهای دردمند، پناهگان مستمندان و تهیدستان، و نقطه امید درماندگان بود. هیچ فقیر از در خانه آنحضرت دست خالی برنمی‌گشت. هیچ

آزرده‌دلی شرح پریشانی خود را نزد آن بزرگوار بازگو نمی‌کرد جز آنکه مرهمی بر دل آزرده او می‌نهاد. گاه پیش از آنکه مستمندی اظهار احتیاج کند و عرق شرم بریزد، احتیاج او را برطرف می‌ساخت و اجازه نمی‌داد رنج و مذلت سؤال را بر خود همواره سازد!

((سیوطی)) در تاریخ خود می‌نویسد: ((حسن ابن علی (ع))) دارای امتیازات اخلاقی و فضایل انسانی فراوانی بود، او شخصی بزرگوار، بردبار؛ باوقار و متین؛ سخی و بخشنده، و مورد ستایش مردم بود… [6] .

امام مجتبی (ع) گاهی مبالغ قابل توجهی؛ یکجا به مستمندان می‌بخشید بطوری که مایه شگفتی واقع می‌شد. نکته یک چنین بخشش چشمگیر این است که حضرت مجتبی (ع) با این کار برای همیشه شخص فقیر را بی‌نیاز می‌ساخت و او می‌توانست با این مبلغ؛ تمام

احتیاجات خود را برطرف نموده زندگی آبرومندانه‌ای تشکیل بدهد و احیانا سرمایه‌ای برای خود تهیه نماید امام (ع) روا نمی‌دید مبلغ ناچیزی که خرج یک روز فقیر را بسختی تامین کند؛ به وی داده شود و او ناگزیر گردد برای تامین روزی بخور و نمیری؛ هر روز دست احتیاج به سوی این و آن دراز کند!