اميرمؤمنان على(عليه السلام) فرمود:

ما تَقَدَّمَ مِنْ خَيْر يَبْقَ لَكَ ذُخْرُهُ وَ ما تُؤَخّرُهُ يَكُنْ لِغَيْرِكَ خَيْرُهُ(1)

………………..

ترجمه

آنچه پيش از خود بفرستى براى تو ذخيره مى شود و آنچه تأخير بيندازى فايده اش تنها براى ديگران است (و مسؤوليتش متوجه توست).

………………..

شرح كوتاه

جنون ثروت اندوزى در دنياى امروز بيش از هر وقت ديگر به چشم مى خورد; بدون اين كه حساب كنند هدف اصلى و فلسفه ثروت چيست؟

آنها كه ديوانهوار در فكر جمع ثروتند و حتى كمترين توجهى به طرق آن از نظر حلال و حرام و ظلم و عدالت ندارند هيچ فكر نمى كنند ثروتهاى كلان را نه با خود مى توان برد، نه همه آن را مى توان خورد، جز بارى سنگين بر دوش صاحب آن نيست، جمع كردن و گذاشتن و رفتن، سپس تمام مسؤوليت هاى آن را بدوش كشيدن.

________________________________________

1. نهج البلاغه.

امام صادق(عليه السلام) مى فرمايد:

لَيْسَ مِنَّا مَنْ لَمْ يُوَقَّرْ كَبيرَنا وَلَمْ يَرْحَمْ صَغيرَنا(1)

………………..

ترجمه

آن كس كه نسبت به بزرگترها احترام نگذارد و به كوچكترها محبّت نكند از ما نيست.

………………..

شرح كوتاه

جامعه انسانى همانند كاروان پردامنه اى است كه دائماً در حركت است، نوزادانى از مادر متولّد مى شوند، كودكان بزرگ، و بزرگ ها پير پيران از دنيا مى روند، و هيچ كس از اين ره سپردن مستثنا نيست.

در اين ميان بزرگترها معمولا تجربه بيشتر و بينش عميق تر دارند و در دوران عمر خويش - چنانچه وظيفه شناس بوده اند - منشأ خدمات فراوانترى شده اند و تمام محاسبات حكم مى كند كه مورد احترام باشدو جوانان و نوجوانان حرمت آنان را نگهدارند.

و كوچك ترها چون نورسند و در آغاز زندگى، بايد مورد محبّت قرار گيرند و با دلسوزى كامل پايه هاى سعادتشان به دست بزرگترها گذارده شود، و اين است راه و رسم يك جامعه انسانى و مترقى.

________________________________________

1. اصول كافى، جلد 3، صفحه 253.

پيامبر(صلى الله عليه وآله) فرمود:

اِذا اَرادَ اللهُ بَقَوْم خَيْراً اَهْدَى اِلَيْهِمْ هَدِيَّةً.

قالُوا وَما تِلْكَ الْهَدِيَّة؟

قالَ: اَلضَّيْفُ(1)

………………..

ترجمه

هرگاه خداوند خير و سعادت كسانى را بخواهد هديه اى به آنها اهدا مى كند. عرض كردند چه هديه اى؟ فرمود: ميهمان.

………………..

شرح كوتاه

آرى ميهمان هديه پروردگار است هديه اى است پر ارزش و گرامى. اما در دنياى مادى كه همه عواطف تحليل رفته، ميهمان مفهومى ندارد. بلكه يك موجود مزاحم و بيگانه و عزيز بى دليل است، لذا كمتر ديده مى شود كسى به ميهمانى برود يا ديگرى را به ميهمانى دعوت كند مگر اين كه روابط مادى و تجارى و سياسى آنها ايجاب كند.

در حالى كه در كشورهاى اسلامى و در ميان خانواده هايى كه سنن دينى نزد آنها زنده است، ميهمان، هرچند هيچ گونه آشنايى نداشته باشند عزيز و گرامى است و هديه خدا.

________________________________________

1. بحارالانوار، جلد 15، صفحه 241.

اميرمؤمنان على(عليه السلام) به كميل فرمود:

مامِنْ حَرَكَة اِلاَّ وَاَنْتَ مُحْتاجٌ فيها اِلى مَعْرِفَة(1)

………………..

ترجمه

هيچ حركت و كارى نيست مگر اين كه در انجام آن! نيازمند به آگاهى و آشنايى و معرفت هستى.

………………..

شرح كوتاه

اگر در وسعت مفهوم «ما من حركة» بينديشيم به وسعت برنامه هاى اسلامى آشنا خواهيم شد كه اسلام تنها يك رشته عبادات و نيايش ها نيست، و يا تنها عقيده خالى از برنامه هاى عملى نيست; بلكه براى تمام زندگى فردى و سراسر مسائل اجتماعى و همه تلاش ها و كوشش هاى انسانى برنامه دارد، كه نخستين مادّه آن آگاهى و شناخت واقعيّات است، و بدون معرفت كافى و بدون جهت گيرى صحيح، حركات و تلاش ها را بى اثر و حدّاقل كم اثر مى داند.

________________________________________

1. سفينة البحار، جلد 1، صفحه 15.

پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) مى فرمايد:

اِذا سَرَّتْكَ حَسَنُكَ وَسائَتكَ سَيِّئُتُكَ فَاَنْتَ مُؤْمِنٌ(1)

………………..

ترجمه

هنگامى كه كار نيكت تو را خوشحال و كار بدت تو را ناراحت كند فرد با ايمانى هستى.

………………..

شرح كوتاه

اسلام مى گويد همه با فطرتى پاك متولّد مى شوند، فطرت ايمان و عشق به نيكى ها، آلودگى ها و گناهان ممكن است تدريجاً روح و جان انسان را تحت تأثير خود قرار دهد و به رنگ خود درآورد، و بكلى منقلب سازد; اما تا آن زمان كه انسان نسبت به نيكى ها علاقمند و از بدى ها متنفر است معلوم مى شود كه هنوز روح ايمان و فطرت پاك نخستين در او باقى است.

بيچاره مردمى كه نه تنها از اعمال بدشان ناراحت نمى شوند، بلكه به آن هم افتخار مى كنند; و يا هنگامى كه فداكارى، نيكوكارى، گذشت و عدالتى نشان مى دهند نشان مى دهند احياناً از كرده خود پشيمان هم مى شوند آنها افراد بى ايمانى هستند.

________________________________________

1. نهج الفصاحه، صفحه 41.

پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) مى فرمايد:

اِذا حَدَّثَ الرَّجُلُ بِحَديث، ثُمَّ الْتَفَتَ فَهِىَ اَمانَةٌ(1)

………………..

ترجمه

هنگامى كه كسى سخنى بگويد، سپس به اطراف خود بنگرد، آن سخن امانت و سِر است (و بايد در حفظ آن كوشيد).

………………..

شرح كوتاه

امانت انواع گوناگونى در اسلام دارد و از آن جمله امانت در حفظ اسرار مردم است، اين موضوع بقدرى از نظر اسلام مهم تلقى شده كه افشاى اسرار مردم از گناه كبيره معرفى گرديده، تازه براى اثبات «سر» بودن لزومى ندارد گوينده خواهش و تمنا و تأكيد كند كه اين از اسرار است و نزد خودت باشد; بلكه به كمترين چيزى براى تفهيم اين حقيقت قناعت شده است، همين اندازه كه نگاه به اطراف كند و مراقب عدم وجود شخصى ديگرى باشد كافى است كه سخنان او به عنوان اسرار برادر مسلمان و امانت نگاهدارى شود.

________________________________________

1. نهج الفصاحه، صفحه 38.

امام على بن موسى الرضا(عليه السلام) مى فرمايد:

مَنْ جَلَسَ مَجْلِساً يُحْيَى فيهِ اَمْرُنا لَمْ يَمُتْ قَلْبُهُ يَوْمَ تَمُوت الْقُلُوبُ(1)

………………..

ترجمه

هركس در مجلسى بنشيند كه احياى مكتب ما، در آن مى شود دلش نمى ميرد آن روز كه دل ها مى ميرند!

………………..

شرح كوتاه

از جمله بالا بخوبى روشن مى شود كه وظيفه حتمى پيروان اهل بيت اين است كه در جلسات خود برنامه هاى آنها را احيا كنند، مكتبشان را بشناسند، روح سخنانشان را دريابند، به تعليمات آنان آشنا شوند و مجلس آنها مجلس سازندگى و آمادگى و حيات زندگى باشد نه جلسه سرگرمى و تنها حاجت طلبى و به دردها و خواست هاى شخص انديشيدن، و مسائل انسانى و اجتماعى و عقيدتى را ناديده گرفتن، چنين مجلسى موجب زنده شدن دل ها و بيدارى افكار است.

________________________________________

1. ميراث امامان، صفحه 443.

امام هادى(عليه السلام) مى فرمايد:

اَلشّاكِرُ اَسْعَدُ بِالشُّكرِ مِنْهُ بِالنِّعْمَةِ التَّى اَوجَبَتِ الشُّكْرَ لاَِنَّ النَّعَمَ مَتاعٌ وَالشُّكْرَ نِعَمٌ وَ عُقْبى(1)

………………..

ترجمه

آن كس كه شكر نعمت گويد سعادتش به خاطر شكرش از سعادتش به خاطر آن نعمت بيشتر است، زيرا نعمت ها وسيله زندگى اين جهانند و شكر سرمايه اين جهان و آن جهان.

………………..

شرح كوتاه

با توجه به اين حقيقت كه شكر تنها قدردانى با زبان نيست; بلكه قدردانى عملى است و هر نعمتى را به جا مصرف كردن، روشن مى شود كه شكر نعمت، بركات و سعادت هايى به بار مى آورد كه خود نعمت در برابر آن ناچيز است، نعمت ها را در مسير رضاى خدا و خشنودى بندگان او به كار گرفتن، هم سرمايه افتخار اين جهان و هم سعادت جاويدان آن جهان است; در حالى كه اگر به نعمت بنگرى به تنهايى ممكن است جز يك موهبت مادى نباشد پس شكر از خود نعمت بالاتر و ارزنده تر است!

اميرمؤمنان على(عليه السلام) مى فرمايد:

اَلّلسانُ مِعْيارُ اِطاشَةِ الْجَهْلِ وَاَرْجِحَةِ الْعَقْلِ(1)

………………..

ترجمه

زبان معيار سنجش طغيان جهل و ترازوى عقل و خرد است.

………………..

شرح كوتاه

مهم ترين دريچه روح آدمى و كليد شخصيت او، بهترين وسيله براى ارزيابى ميزان خرد هر انسان زبان اوست. زبانى كه با يك چرخش ساده و به ظاهر كم اهميّت پرده ها را كنار مى زند و زواياى روح انسان را آشكار مى سازد.

به همين دليل بسيارى از دستورهاى اسلام بر محور اصلاح زبان دور مى زند و كراراً در گفتار پيشوايان بزرگ ما در اين زمينه اخطار و اعلام خطر شده است، و بديهى است اصلاح كامل زبان بدون اصلاح روح و فكر ممكن نيست، ولى با سكوت و خويشتن دارى مى توان بسيارى از عواقب دردناك حركات ناموزون زبان پيروز شد.

________________________________________

1. تحف العقول، صفحه 143.

اميرمؤمنان على(عليه السلام) مى فرمايد:

يَاْتى عَلَى النَّاسِ زَمانٌ لا يَبْقى فيهِمْ مِنَ الْقُرآنِ اِلاَّ رَسْمُهُ وَمِنَ الاِْسلامِ اِلاَّ اِسْمُهُ، مَساجِدُهُمْ يَوْمَئِذ عامِرَةٌ مِنَ البِناءِ، خَرابٌ مِنَ الْهُدى(1)

………………..

ترجمه

زمانى بر مردم فرا مى رسد كه در ميان آنها از قرآن جز خط به نقوش، و از اسلام جز اسمى باقى نماند، مساجد مسلمين در آن روز از نظر بنا آباد ولى از نظر هدايت ويران خواهد بود!

………………..

شرح كوتاه

نمى توانيم بگويم اين پيشگويى عجيب، امروز، كاملا مصداق پيدا كرده، و يا مربوط به آينده است، ولى اين قدر مسلّم است كه نمونه هايى از آن را در گوشه و كنار با چشم خود مى بينيم، و تعجب در اين است كه چنين مسلمانانى از عقب ماندگى ناله و شكوه دارند، گويا چنين مى پندارند تنها «اسم اسلام» و «رسم قرآن»، براى همه چيز آنها كافى است، نه قرآن را به عنوان يك كتاب تربيت و انسان سازى پذيرفته و به كار بسته اند، و نه اسلام را به عنوان «مذهب» يعنى روش فكرى و عملى; كدام جامعه مسلمان واقعى را سراغ داريم كه عقب مانده باشد و جهان در برابرش تعظيم ننموده باشد!

________________________________________

1. كلمات قصار، كلمه 369.