اميرمؤمنان على(عليه السلام) مى فرمايد:

مَوْتُ الاْنْسانِ بِالذُّنُوبِ أَكْثَرُ مِنْ مَوته بِالأَجَلِ وَ حَياتُهُ بِالْبِرِّ أَكْثَرُ مِنْ حَيَاتِهِ بِالْعُمْرِ(1)

………………..

ترجمه

مرگ زود رس انسانها بر اثر گناه از مرگ طبيعى بيشتر است، و طول عمر افراد بر اثر نيكوكارى از طول عمر به عوامل طبيعى زيادتر مى باشد.

………………..

شرح كوتاه

بدون شك بسيارى از گناهان و صفات زشت به طور مستقيم عمر را كاهش مى دهد (همچون ميخوارى و قمار و بخل و حسد و كينه توزى) و بسيارى نيز به طور غير مستقيم از طريق اثر گذاشتن در نابسامانى وضع اجتماع و سلب امنيّت عمومى و بروز جنگ ها (مانند رباخوارى و ظلم و ستم). و از سوى ديگر نيكوكارى به خاطر اثر عميقى كه در آرامش روح و وجدان دارد مى تواند سرچشمه عمر طولانى گردد.

بنابرين گناه، قطع نظر از آثار زيانبار معنوى، يك اثر بارزش كوتاه ساختن عمر آدمى است همان طور كه نيكوكارى علاوه بر همه آثار، در طول عمر كاملا مؤثر است.

________________________________________

1. سفينة البحار، صفحه 489.

امام صادق(عليه السلام) فرمود:

لا يَنْبَغِى لِلْمُؤْمِنِ أَنْ يَجْلِسَ مَجْلِساً يُعْصَى اللهُ فِيْهِ وَ لا يَقْدِرُ عَلَى تَغْييرِه(1)

………………..

ترجمه

سزاوار نيست افراد با ايمان در مجلسى بنشينند كه در آن گناه مى شود و توانايى بر تغيير آن را ندارند.

………………..

شرح كوتاه

شركت در مجلس گناه، گناه است اگرچه انسان مرتكب گناهى نشود و با اهل مجلس هم صدا نگردد، زيرا شركت در چنان مجلسى عملا امضاى گناه است، مگر اين كه هدف او تغيير مسير آن، و انجام وظيفه بزرگ امر به معروف و نهى از منكر باشد.

بعلاوه مشاهده صحنه هاى آلوده به گناه در حالى كه انسان در برابر آن بى تفاوت بماند، روح را تاريك و زشتى گناه را در نظر كم مى كند، و شخص را به گناه عادت مى دهد.

كارهاى توليدى انجام دهيد

امام صادق(عليه السلام) فرمود:

إزْرَعُوا وَأَغرِسُوا وَاللهِ ما عَمِلَ النَّاش عَمَلا أَحَلَّ وَلا أَطْيَبَ مِنْهُ(1)

………………..

ترجمه

زراعت كنيد و درخت بنشانيد، به خدا سوگند مردم عملى حلال تر و پاكتر از اين انجام نداده اند.

………………..

شرح كوتاه

پايه زندگى انسان ها روى كارهاى توليدى از جمله فرآورده هاى كشاورزى است، و انواع تجارت ها حتى بسيارى از صنايع، بدون آن مفهومى نخواهد داشت; زيرا مواد خام اوليه خود را از كشاورزى مى گيرند.

بعلاوه آن قدر كه تقلّب و تزوير در چيزهاى ديگر ممكن است در كشاورزى ممكن نيست; زيرا اساس آن بر عوامل و اسباب طبيعى است و عوائد آن صرفاً نتيجه زحمات صادقانه انسانهاست. به همين دليل در حديث فوق زراعت و درخت كارى پاكترين و گواراترين كارها شمرده شده است.

________________________________________

1. سفينة البحار - جلد 1، صفحه 549.

پيغمبر اكرم(صلى الله عليه وآله) فرمود:

لا يَزَالُ هذَا الدِّينُ عَزِيزاً مَنِيعاً إلَى إثْنى عَشَرَ كُلُّهُمْ مِنْ قُرَيْش(1)

………………..

ترجمه

اين دين همواره سربلند و از دست دشمنان در امان خواهد بود تا دوازده تن آن را رهبرى كنند كه تمام آنها از قريش هستند.

………………..

شرح كوتاه

در موردى خلفاى دوازده گانه پيامبر(صلى الله عليه وآله) در معتبرترين كتب اهل تسنن همانند «صحيح بخارى» و «صحيح مسلم» و «صحيح ترمذى» و «صحيح ابو داوود» و «مسند احمد» و كتب فراوان ديگر احاديث صريح و روشنى نقل شده و تعداد مجموع اين احاديث از طرق شيعه و اهل تسنن را به 271 حديث برآورد كرده اند! و جالب اين است كه احاديث فوق را بر هيچ كس از كسانى كه بعد از پيامبر(صلى الله عليه وآله) رهبرى مسلمانان يا حكومت آنها را برعهده داشتند جز امامان دوازده گانه شيعه نمى توان تطبيق نمود زيرا نه خلفاى چهارگانه نخستين و نه خلافى بنى اميه و نه بنى عباس هيچ كدام مصداق اين حديث نيستند، و لذا دانشمندان اهل تسنن در تفسير اين حديث معتبر به دردسر عجيبى افتاده اند ولى در مكتب شيعيان اهل بيت تفسير آن كاملا روشن است.

________________________________________

1. از كتاب تيسير الوصول، نوشته زبيدى شافعى.

پيامبر(صلى الله عليه وآله) مى فرمايد:

اَلطَّبِيب اللهُ وَلَعَلَّكَ تَرْفِقُ بِأَشْياء تَخْرِقُ بِها غَيْرَكَ(1)

………………..

ترجمه

طبيب واقعى خداست و شايد چيزهايى براى تو خوب باشد كه ديگران از آن زيان مى بينند.

………………..

شرح كوتاه

حوادثى كه در زندگى انسان رخ مى دهد «گاهى» از سوء تدبير و سوء انتخاب يا سوء نيست اوست و بسيارند حوادث دردناكى كه اين چنين هستند.

ولى گاهى حوادث ظاهراً نامطلوبى رخ مى دهند كه هيچ يك از اين عوامل موجب آن نشده اند و در واقع حكم داروهايى را دارند كه طبيب واقعى يعنى خداوند براى بندگان خود تجويز كرده است، اين داروها اگر چه تلخند ولى اثر درمانى مهمى دارند، گاهى زنگ بيدار باش، گاهى وسيله توجه به ضعف و ناتوانى انسان و گاهى باعث برطرف شدن غرور اوست.

________________________________________

1. نهج الفصاحه، صفحه 406.

پيامبر(صلى الله عليه وآله) فرمود:

عَدْلُ ساعَة خَيْرٌ مِنْ عِبادَةِ سَنَة!(1)

………………..

ترجمه

يك ساعت عدالت و دادگرى بهتر از يك سال عبادت است!

………………..

شرح كوتاه

عبادت همان پيوند خلق با خالق و ارتباط «ممكن» با «واجب» و توجه به اين پيوند و ارتباط است، عبادت ها درس هاى تربيتى مهمى هستند كه در ساختن روح و فكر انسان نقش مؤثر دارند.

اما با اين همه در حديث بالا مى خوانيم يك ساعت عدالت كردن از يك سال عبادت (مستحبى) انجام دادن بهتر و بالاتر است.

و در جاى ديگر مى خوانيم يك ساعت افكار و انديشه از يك شب (يا از يك سال) عبادت بالاتر است; و اين تعبيرات اهميّت فوق العاده «عدالت» و «تفكر» را روشن مى سازد، و اين هر دو نيز ريشه مشترك دارند، آن جا كه عدالت نيست، فكر و انديشه و خرد نيست!

________________________________________

1. نهج الفصاحة، صفحه 410.

امام صادق(عليه السلام) مى فرمايد:

كانَ عَلِىٌّ عَلَيْهِ السَّلامُ يَحْتَطِبُ وَيَسْتَقِى وَ يَكنِسُ وَ كانَتْ فاطِمَةُ تَطْحَنُ و تَعجِنُ وَ تَخبِزُ!(1)

………………..

ترجمه

على(عليه السلام) (براى خانه خود) از بيابان هيزم جمع آورى مى كرد و آب مى آورد و نظافت مى كرد، و فاطمه(عليها السلام)آرد مى كرد، و خمير مى نمود و نان مى پخت.

………………..

شرح كوتاه

از اين حديث كوتاه يك جهان عظمت و روح و بلندى مقام انسانى از بزرگ پيشواى اسلام اميرمؤمنان على(عليه السلام) و بانوى نمونه جهان فاطمه زهرا(عليها السلام)مى بارد، زندگى آنها در نهايت سادگى و بى آلايشى مملوّ از صفا و صميميّت و همكارى و همگامى بود، كار عيب نبود و همكارى و تفاهم اصل اساسى محسوب مى شد، و بى پيرايگى امتياز بزرگ آن بود.

همان امورى كه از خانه و خانواده هاى امروز رخت بربسته و به دنبال آن آسايش و آرامش هم رفته است.

________________________________________

1. سفينة البحار، جلد 2، صفحه 195.

پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) فرمود:

لِكُلِّ أُمَّة صَديقٌ وَ فارُوقٌ وَ صَدِيقُ هذِهِ الاُْمَّةِ وَفارُوقَها عَلِىُّ ابْنُ أَبِى طالِب(1)

………………..

ترجمه

هر امتى صديق و فاروقى دارد و صديق و فاروق اين امت على ابن ابى طالب است.

………………..

شرح كوتاه

براى تكميل برنامه يك مكتب ريشه دار - آن هم يك مكتب جاودانى همانند مكتب اسلام، لازم است كه بعد از رحلت پيامبر(صلى الله عليه وآله) آن هم پيامبرى كه بيشتر دوران رسالتش با درگيرى هاى مختلف، با انواع و اقسام دشمنان سرسخت گذشت - كسى وجود داشته باشد كه به تمام رموز آن مكتب آشنا و ميان حق و باطل فرق بگذارد (يعنى شايسته نام فاروق باشد) و نيز در بيان و توضيح حقايق كاملا صادق و راستگو و گويا و صريح اللهجة يعنى (صديق) باشد، تا هرگونه ابهام براى مردم بعد از درگذشت نخستين رهبر پيدا شود برطرف گرداند، اين مقام طبق صريح عبارت بالا مخصوص على(عليه السلام) بود.

________________________________________

1. سفينة البحار، جلد 2، صفحه 221.

اميرمؤمنان على(عليه السلام) مى فرمايد:

مَنْ يَكْسِبُ مَالا مِنْ غَيْرِ حَقِّهِ يَصْرِفُهُ فِىْ غَيْرِ أَجْرِه(1)

………………..

ترجمه

كسى كه ثروتى از طريق نامشروع به دست آورد در طريقى كه پاداش الهى ندارد مصرف خواهد شد.

………………..

شرح كوتاه

اين سخن در ميان مردم معروف است كه هر مالى شايستگى صرف در راه هاى خير و مفيد و سازنده ندارد، حديث بالا سندى است براى اين اعتقاد عمومى، و به راستى چنين است زيرا بسيار ديده شده كه افرادى خواسته اند با اموال خود در راه انجام كار مثبتى شركت جويند، ولى در نيمه هاى راه از كار افتاده اند و يا اگر راه را تا پايان رفته اند، عمل انجام يافته آنها، بازده قابل ملاحظه اى نداشته، و يا نتيجه معكوس بخشيده است، امّا برعكس چه بسيار افراد با ايمان و پرهيزكارى كه با سرمايه بسيار كوچك منشأ خدمات بزرگى شده اند.

________________________________________

1. از كتاب تحف العقول، صفحه 63.

امام باقر(عليه السلام) به جابر جعفى فرمود:

بَلِّغْ شَيعتَى عَنّى السَّلامَ وَاَعْلِمهُمْ اَنَّهُ لا قَرابَةَ بَيْنَنا وَ بَيْنَ اللهِ عَزَّوَجَلَّ وَ لا يُتَقَرَّبُ اِلَيْهِ اِلاّ بِالطّاعَةِ لَهُ(1)

………………..

ترجمه

سلام مرا به شيعيان من برسان و به آنها بگو ميان ما و خداوند خويشاوندى نيست، بلكه تنها راه نزديكى به خدا اطاعت فرمان اوست.

………………..

شرح كوتاه

بسيار هستند كه گمان مى برند تنها ادعاى تشيع و علاقه به خاندان پيامبر(صلى الله عليه وآله)براى نجات و سعادت آنها كافى است، گويا با اين ادعا جزء خويشاوندان امامان خواهند شد، آنها هم خويشاوندى خاصى با خدا دارند و با توصيه و پارتى كارها دست مى شود، در حالى كه تنها پيوندى كه بر روابط مخلوق و خالق حكومت مى كند رابطه اطاعت و انجام وظيفه است، هركس مطيع فرمان او باشد از همه نزديكتر و هركس عصيان كند از همه دورتر است، هركس كه باشد.

________________________________________

1. بحارالانوار، جلد 15، صفحه 164.

امام صادق(عليه السلام) مى فرمايد:

اِحْذَرُوا اَهْوائَكُمْ كَما تَحْذَرُونَ اَعْدائكُمْ فَلَيْسَ شَىءٌ اَعْدين لِلَّرجالِ مِنْ اِتِّباعِ اَهْوائِهِمْ وَ حَصائِدِ اَلْسِنَتِهِمْ(1)

………………..

ترجمه

از هوس ها بترسيد همان طور كه از دشمنان (سر سخت) خود مى ترسيد زيرا براى انسان هيچ چيز دشمن تر از پيروى هوس ها و نتايج زبان او نيست!

………………..

شرح كوتاه

بدون شك دشمنان داخلى از دشمنان خارجى خطرناكترند و به همين دليل هوس هاى سركش كه از درون وجود انسان او را تحت تأثير قرار مى دهند از هر دشمنى براى انسان خطرناكتر محسوب مى شود.

هواپرستى چشم و گوش انسان را كر و كور مى كند. فروغ عقل را مى گيرد، چهره حقايق را در نظر او دگرگون مى سازد و سرانجام وى را به پرتگاه فساد مى كشاند.

________________________________________

1. سفينة البحار - جلد دوم، ماده «هوى».