اين را از سفرنامه رسول الله كه روايت معراجيه آن حضرت است به اختصار و اجمال نقل مى كنيم .

شخصى را ديدم كه پشته اى را مى خواهد به دوش بگيرد، نمى تواند. باز به اين سو و آن سو مى رود و چيزهايى فراهم مى كند، و بر روى پشته مى نهد، و باز مى خواهد آن را حمل كند قادر نيست ، و هكذا.

گفتم : اين چه كسى است ؟

گفت : كسى كه مال از مردم قرض گرفته ، هنوز آن را تاءديه نكرده از ديگرى باز مالى قرض مى كند.(119)

119-رساله حول الرؤيه ، ص 111.

ابن ابى نصراز ابوالحسن الرضا (عليه السلام ) نقل مى كند: رسول خدا (ص )فرمود: وقتى كه به معراج رفتم ، جبرئيل مرا به جايى بود كه قبلا به آنجا پا ننهاده بود. پس براى او كشف شد و خداى تعالى او نور عظمتش ‍ آنچه را كه دوشت داشت ، به او داد.(118)

118-محمد بن يحيى و غير او از احمد بن عيسى . - و رساله حول الرؤيه ، ص 111.

در خاتمه ارشاد القلوب در زمره پرسشهاى خداوند، در معراج از رسول خدا (صلى الله عليه وآله ) آمده است : اى احمد !آيا مى دانى كدام عيش ‍ گواراتر، و كدام حيات باقى تر است ؟.

پيامبر (ص )گفت : نمى دانم ، اى پروردگار من !

خداى تعالى فرمود: امام زندگى گوارا، عيشى است كه صاحبش را از ياد من باز ندارد و آن شخص ، نعمت هايم را از ياد نبرد و حقم را انكار ننمايد، شب و روز در طلب رضاى من باشد

اما حيات جاودان ، آن است كه شخص ، با خود چنان كند كه دنيا در نظرش ، خوار و حقير شود و آخرت بزرگ و عظيم جلوه نمايد. خواست مرا بر خواست خود ترجيح دهد. در طلب رضاى من باشد و به حق ، مرا تعظيم نمايد به ياد داشته باشد كه من به او عالمم و شب روز، مراقب هر گناه و معصيتى باشد و قلب خود را از هر چيزى كه من خوش ندارم ، پاك گرداند.

شيطان و وسوسه هاى او را دشمن بدارد و سلطه اى براى ابليس ، در قلب و فراغت و اشتغال و هم و حديث او را براى خود قرار دهم ، و اين نعمتى است كه به اهل محبت و عشقم ارزانى كنم . چشم و گوش قلبش را باز نمايم ، تا با آن ، جلال و عظمت مرا بنگرد و بشنود و دنيا را تنگ و آنچه از لذايذ، كه در آن است ، بر او مغضوب نمايم و او را از دنيا چنان بر حذر دارم كه چوپان ، گوسفندانش را از مراتع مهلك (و مسموم )بر حذر مى دارد.

پس چون چنين گشت ، از مردم فرار كند از دار فنا به دار بقا، و از دار شيطان ، به دار رحمن ره جويد.

اى احمد !همانا او را به هيبت و عظمت زينب دهم . اين عيش گوارا و حيات جاودان است و مقام اهل رضا.

پس هر كس طبق رضاى من عمل كند، سه خصلت بدو دهم : شكرى كه آلوده به جهل نباشد، و ذكرى كه با نسيان همراه نباشد، و محبتى كه محبت خلق را بر آن رجهان ندهد. وقتى كه مرا دوست بدارد، من نيز او را دوست خواهم داشت و ديده قلبش را بگشايم ، تا جلالم را نظاره كند. هيچ چيز را بر او مخفى نگذارم و در ظلمت شب و روشنايى روز با او نجوا كنم ، تا اين كه از سخن با خلق و همنشينى با آنها منقطع شود. كلام خود و ملايكه ام را به گوشش رسانم تا خلق از او حيا كند و بر روى زمين گام بردارد، در حالى كه مغفور درگاه من است ، قلبش را آگاه و بينا قرار دهم كه هيچ چيز از بهشت و جهنم بر او مخفى نماند و آنچه كه در روز قيامت او هول و وحشت بر مردم مى گذرد و نيز، آنچه كه با آن ، اغنيا و فقرا و علما و جهلا، محاسبه شوند، بدو نشان دهم . قبرش را روشن كنم و نكير و منكر را به سوى او فرستم تا از او سؤال كنند و غم مرگ و تاريكى قبر و وحشتش را نبيند و ميزان را نصب كنم و ديوان را نگشايم . نامه اعمالش را به دست راستش دهم كه آن را باز كند و بخواند، و ميان او و خودم ترجمانى قرار ندهم . پس اين است صفات محبين …

از رسول خدا (صلى الله عليه وآله ) روايت است كه : خداى تعالى مى فرمايد: قسم به عزت و جلال و عظمت و كبريا و نور و علو و رفعت مكانم ، چون بنده اى هواى خود را بر خواست من ترجيح دهد. لباس دنيا بر تنش كنم و قلبش را بدان مشغول سازم و جز، به قدرى كه برايش مقدور نموده ام ، به او ندهم . ولى آن كس كه ، خواست مرا بر هواى خود ترجيح دهد، با ملايكه ام حفظش كنم . و زمين و آسمان ، روزى او را كفالت كنند و خود برايش تجارت نمايم و دنيا به سويش آيد در حالى كه او، از آن روى گردان است .(117)

117-ثقه الاسلام كلينى (ره )،اصول كافى ، ج 2، كتاب ايمان و كفر، ص 251 (مغرب ).

چون حلاوت ذكر خداى تعالى را چشيدى و بدان انس گرفتى و به بهشت لقا رسيدى ، از خداوند جز خودش را مخواه و جز او را به فراموشى سپار !چنانكه امام صادق (ع )فرمود: خدا را يك مرتبه خواندم ؛ اجابت فرمود و حاجتم را فراموش كردم ؛ چه اجابتش به اقبال ، بر بنده اش ، چون او را مى خواند، اعظم و اجل از حاجتى است كه بنده از او خواسته است ؛ گر چه حاجت ، بهشت و نعمت هاى ابدى آن باشد؛ و اين را كس ، جز عاملان محب و عارفان صفه الله و خواص درگاهش نداند.(116)

116-مصباح الشريعه ، باب نوزدهم . - و لقاء الله ، ص 222.

از پيامبر اكرم (ص )نقل است كه فرمود: همان طور كه زندگى مى كنيد مى ميريد و همان گونه كه مى خوابيد محشور مى شويد. و نيز مى فرمود: شب معراج مردمى را ديدم كه لبانشان بريده شد و دوباره به شكل اول باز مى گشت و دوباره بريده مى شد. جبرييل مرا گفت : اينان خطيبان امت تو هستند كه لبان شان بريده مى شود؛ چون به آنچه كه مى گويند عمل نمى كنند.(115)

115-غرر الفوائد و دررالقلائد، چاپ مصر، مجلس اول ، ج 1، ص 6.

در شب معراج خداوند متعال به پيامبر فرمود: اى احمد !صورت زاهدان از خستگى شب و روزه روز زرد است و زبانشان از ذكر خدا ناتوان ، و قلبشان از كثرت خاموشى ، مطعون است . در عبادت بسيار كوشش كنند؛ ولى نه از ترس آتش و نه از شوق بهشت ؛ بلكه ملكوت آسمانها و زمين را نظاره گرند، و خدا را اهل عبادت يافته اند . اى احمد !اين ، درجه انبيا و صديقان امت تو و غير تو و اقوامى از شهداست . (114)

114-ارشاد القلوب ، باب 54.

ارشاد القلوب ديلمى از جناب رسول الله (صلى الله عليه وآله ) نقل كرده است كه :

حضرت فرمود: قال (صلى الله عليه وآله ): لكل شى ء معدن و معدن التقوى قلوب العارفين ؛ براى هر چيز معدنى است ، و معدن تقوى دل عارفان است .

بخش ششم : حديث معراج نبوى

از سهل بن سعد رض روايت شده كه گفت : پيامبر اكرم (صلى الله عليه وآله ) فرمود: مسلمانى لبيك نمى گويد، مگر آنكه تمام آنچه در چپ و راست از سنگ گرفته تا درخت و شن ها همگى لبيك مى گويند تا آن كه زمين از اينجا و اينجا منقطع گردد. و به همين دليل بدن هايى را كه نبى اكرم (صلى الله عليه وآله ) به عنوان قربانى قرار داد، هر كدام به سمت او سبقت مى گرفتند تا اولين كسى باشند كه در پيشگاه او تقرب مى يابند.(113)

113-عيون مسائل نفس و شرح آن ، ج 1، ص 514.

در كافى از امام صادق (عليه السلام ) نقل است كه : رسول خدا (ص )فرمود: برترين مردم كسى است كه به عبادت عشق ورزد و آن را در آغوش گيرد و در قلبش دوست بدارد و براى آن فراغت و وقت آماده كند و با جسم خود بدان مباشرت ورزد. چنين شخصى باكى از دنيا، كه بر او سخت شود و يا آسان و فراخ ندارد.(112)

112-لقاء الله ، ص 221.