‏ روايت مشهور در اين زمينه عدد يكصد و بيست و چهار هزار را نشان مى دهد، در حالى كه در بعضى از روايات عدد پيامبران هشت هزار شمرده شده است كه چهار هزار از بنى اسرائيل و چهار هزار از غير آنها بوده اند(1).

در حديثى از امام على بن موسى الرضا (عليه السلام) چنين آمده است كه پيغمبر گرامى اسلام فرمود: «خداوند 124 هزار پيامبر آفريد كه من از همه آنها نزد خداوند گرامى ترم در عين حال فخر و مباهاتى نمى كنم (و غرورى به خود راه نمى دهم) و خداوند 124 هزار وصى آفريد كه على (عليه السلام) از همه آنها نزد خداوند گرامى تر و برتر است»(2).

در روايت ديگرى از «انس بن مالك» از پيامبر(صلى الله عليه وآله) چنين نقل شده است: بعثت على اثر ثمانية آلاف نبى، منهم اربعة آلاف من بنى اسرائيل «من به دنبال 8هزار پيامبر مبعوث شده ام كه چهار هزار از آنها از بنى اسرائيل بودند»(3).

باز در حديث ديگرى از پيامبر (صلى الله عليه وآله) مى خوانيم كه در پاسخ سؤال «ابوذر» از تعداد پيامبران الهى عدد 124 هزار را بيان فرمود، و به دنبال سؤال از تعداد رسولان از ميان آنها عدد 313 نفر را ذكر نمود(4).

اين دو حديث باهم منافاتى ندارد، زيرا ممكن است حديث دوم اشاره به انبياى بزرگ باشد (همانگونه كه مرحوم علامه مجلسى در توضيح اين سخن بيان كرده است).

و نيز در حديث ديگرى از پيامبر (صلى الله عليه وآله) بعد از ذكر عدد 124 هزار مى خوانيم: 5 نفر از آنها اولوالعزم بودند: نوح و ابراهيم و موسى و عيسى و محمد (صلى الله عليه وآله)(5). روايات ديگرى نيز در اين زمينه نقل شده كه عدد بالا را تأييد مى كند.

به هرحال از آنچه گفتيم روشن مى شود كه اين روايت خبر واحد نيست ـ چنانكه «برسوئى» از بعضى از علما در تفسير «روح البيان» نقل كرده است، بلكه اخبار متعدد و مستفيض اين مطلب را تأييد مى كند كه پيامبران الهى 124 هزار نفر بودند، اخبارى كه در منابع مختلف اسلامى وارد شده است.

قابل توجه اينكه عدد پيامبرانى كه نام آنها صريحاً در قرآن آمده است فقط 26 نفر است و آنها عبارتند از:

آدم ـ نوح ـ ادريس ـ صالح ـ هود ـ ابراهيم ـ اسماعيل ـ اسحاق ـ يوسف ـ لوط ـ يعقوب ـ موسى ـ هارون ـ شعيب ـ زكريا ـ يحيى ـ عيسى ـ داود ـ سليمان ـ الياس ـ اليسع ـ ذوالكفل ـ ايوب ـ يونس ـ عزير و محمد (عليهم الصلاة و السلام).

ولى پيامبران ديگرى نيز هستند كه در قرآن اشاراتى به آنها شده بى آنكه صريحاً نام آنها بيان شود، مانند «اشموئيل» كه در آيه 248 سوره بقره به عنوان «وقال لهم نبيهم» به او اشاره شده است.

و «ارميا» كه در آيه 259 بقره به عنوان او كالذى مرعلى قرية…(6).

و «يوشع» كه در آيه 60 سوره كهف به عنوان واذ قال موسى لفتاه به او اشاره شده است (بنابر اينكه يوشع از پيامبران باشد).

و «خضر» كه در آيه 65 كهف به عنوان فوجد اعبداً من عبادنا ذكر شده است.

و همچنين «اسباط بنى اسرائيل» كه بزرگان قبائل بودند و در آيه 163 سوره نساء تصريح شده كه بر آنها وحى الهى نازل گرديده است: «واوحينا الى ابراهيم و اسماعيل و اسحاق و يعقوب والاسباط…»

و اگر در ميان برادران يوسف نيز پيامبرانى وجود داشته اند در سوره يوسف كراراً اشاره به وضع آنها شده است.

كوتاه سخن اينكه: عدد پيامبرانى كه خداوند اشاره به داستان و سرگذشت آنها نموده از 26 نفر بسيار بيشتر است، اين عدد تنها مربوط به آنها است كه نام آنها صريحاً ذكر شده.(7)

________________________________________

1 ـ «مجمع البيان» ذيل آيه 78 سوره مؤمن

2 ـ بحار الانوار جلد 11 صفحه 30 (حديث 21).

3 ـ بحارالانوار جلد 11 صفحه 31 (حديث 22).

4 ـ همان مدرك صفحه 32 (حديث 24).

5 ـ همان مدرك صفحه 41 (حديث 43).

6 ـ البته در ميان مفسران در اين زمينه گفتگو است بعضى او را «ارميا» و بعضى «خضر» و جمعى «عزير» مى دانند.

7 ـ تفسير نمونه 20/183