(8) قوله عليه السلام فى الرضا بقضاء الله كيف يكون المؤمن مؤمنا و هو يسخط قسمه ، و يحقر منزلته ، و الحاكم عليه الله ، و انا الضامن لمن لم يهجس فى قلبه الا الرضا، ان يدعوا لله فيستجاب له (8) سخن آن حضرت در خشنودى به قضاى الهى چگونه مؤمن مؤمن است ، در حاليكه به قسمت الهى ناخشنود، مى باشد، و و ارزش را پست مى شمرد، با اينكه خداوند، بر او حكم مى راند و من ضامن هستم هر كه در قلبش جز خشنودى از قسمت الهى را نگذراند، دعاهايش را خداوند اجابت كند.

(7) قوله عليه السلام فى الصمت ستر العمى ، زين العرض ، و فاعله ، فى راحة و جليسه امن (7) سخن آن حضرت در مورد سكوت (سكوت ) پوششى براى مجهولات ، و زينتى براى آبرو، مى باشد، و انسانى كه سكوت مى كند همواره ، در راحتى بوده و همنشينش از او در آسايش ‍ است .

(6) قوله عليه السلام فى معنى المروة شح الرجل على دينه ، و اصلاحه ماله ، وقيامه بالحقوق (6) سخن آن حضرت در معنى جوانمردى (جوانمردى ) حرص انسان در دينش و اصلاح كردن مالش و اداء حقوقش ‍ مى باشد.

(5) قوله عليه السلام فى معنى المروة المروة حفظ الدين ، و اعزاز النفس ، ولين الكنف و تعهد الصنيعة و اداء الحقوق (5) سخن آن حضرت در معنى جوانمردى (جوانمردى ) حفظ دين ، و گرامى داشتن ، خود، و مهربان بودن و انجام درست امور، و اداء حقوق مى باشد.

(4) قوله عليه السلام فى وصف العقل راءس العقل معاشرة الناس بالجميل و بالعقل تدرك الداران جميعا، و من حرم من العقل حرمهما جميعا (4) سخن آن حضرت در توصيف عقل معاشرت نيكو با مردم ابتداى عقل و دور انديشى است و با عقل دنيا و آخرت به دست مى آيد، و هر كه از عقل محروم گرديد از اين دو جهان بى بهره است .

(3) قوله عليه السلام فى توكل على الله من اتكل على حسن الاختيار من الله لم يتمن انه فى غير الحال ، التى اختارها، الله له (3) سخن آن حضرت در توكل بر خداوند هر كه بر نيكويى اختيار خداوند توكل نمايد، هرگز آرزو نمى كند كه درحالتى غير از آنچه خداوند براى او اختيار كرده ، قرار داشته باشد.

(2) قوله ، عليه السلام فى وصف التقوى التقوى باب كل توبة و راءس كل حكمة ، و شرف كل عمل (2) سخن آن حضرت در توصيف تقوى تقوى درگاه ، هر توبه ، و آغاز هر حكمت ، و شرافت هر عمل است .

(1) قوله عليه السلام فى فضل التقوى من يتق الله يجعل له مخرجا، من الفتن و يسدده فى امره ، و يهيى له رشده ، و يفلجه ، بحجته ، و يبيض و جهه و يعطيه ، رغبته ، مع الذين انعم الله عليهم من النبيين و الصديقين و الشهداء، و الصالحين ، و حسن اولئك رفيقا (1) سخن آن حضرت در فضيلت تقوى هر كه تقواى الهى پيشه سازد، خداوند راه رهايى از فتنه ها را براى او گشوده ، و در كارها او را تاءييد، مى نمايد، و راه هدايت ، را براى او آماده ، ساخته ، و حجت دليلش را غالب مى گرداند، و چهره اش را نورانى و آرزويش را بر مى آورد، با كسانى كه خداوند بر آنان نعمت خود را ارزانى داشته ، باپيامبران و راستگونيان ، و شهيدان و صالحان ، و اينان دوستان نيكوئى هستند.

(15) مناظره آن حضرت با حسن بصرى در توحيد حسن بصرى به امام عليه السلام نامه نوشت : اما بعد شما خاندان نبوت و جايگاه حكمت هستيد، و خداوند شما را كشتى هاى حركت كننده در موجهاى سهمگين قرار داد، پناهنده به شما پناه گرفته و غلو كننده به ريسمان شما چنگ مى زند، هر كه از شما پيروى كند هدايت يافته و نجات مى يابد، و هر كه تخلف ورزد هلاك گرديده و گمراه مى شود، و در زمان سرگردانى امت در مورد قضا و قدر به تو نامه مى نويسم ، آنچه خداوند به شما اهل بيت نازل فرموده را نزد ما بفرست ، تا آنرا برگزينيم . امام عليه السلام در جواب نوشت : اما بعد ما همچنانكه گفتى در بين خدا و اوليائش اهل بيت هستيم ، اما نزد تو و يارانت اگر ما همچنانكه گفتى ، بوديم ، بر ما كسى را مقدم نداشته و كسى را با ما عوض نمى كرديد. سوگند به جانم مثل شما را خداوند در قرآن كريم زده ، و مى فرمايد: آيا كسى كه در نيكى برتر است را تبديل مى كنيد اين براى يارانت مى باشد در آنچه سوال كرديد، و تبديلتان نيز براى خودتان . و اگر به خاطر احتجاج نزد تو و يارانت نبود جواب نامه را نمى نوشتم ، و از آن چه نزد ماست تو را آگاه نمى كردم ، و اگر نوشته ام به دست تو رسيد، مى يابى كه دليل بر عليه تو و يارانت مؤكد مى گردد، چرا كه خداوند، مى فرمايد: آيا كسى كه به سوى حق دعوت مى كند، شايسته تر است براى پيروى يا كسى كه هدايت نيافته جز آنكه هدايت شود، و شما را چه شده است و چگونه حكم مى كنيد. آنچه در مورد قضا و قدر برايت مى نويسم ، را پيروى كن ، چرا كه هر كه به خير و شر قضا، و قدر ايمان نياورد كافر شده است ، و هر كه گناهان را به خداوند نسبت دهد به خطا رفته است . خداوند با اجبار نشده و كسى كه گناه ميكند، بر او غالب نگرديده است ، و بندگانش را نيز مهمل و بيهوده رها ننموده ، بلكه او مالك آنچه به آنان داده مى باشد، و بر آنچه آنان را توانا ساخته تواناست ، اگر اطاعت او را بنمايند، مانع و جلوگيرى آنان نشده ، و اگر نافرمانى او را نمايند، اگر خواست ، مانع انجام گناه شود اين كار را مى كند، و اگر چنين نكرد، او باعث انجام گناه نيست ، و آنان را به انجام آن وادار، و اجبار ننموده ، بلكه متهم كردن آنان به انجامش و بر حذر داشتنشان راه را براى انجام دادن گناه براى ايشان باز نموده است . پس راه را براى پيروى از آنچه بدان امر فرموده و ترك آن چه از آن نهى كرده ، آماده كرده ، و تكليف و وظيفه را از آنانكه از جهت عقلى ناقصند، يا بيمارى دارند برداشته است .

(14) مناظره آن حضرت با حبيب بن مسلمه فهرى امام عليه السلام به حبيب بن مسلمة فهرى ، فرمود: چه بسيار حركتهائى از تو كه در غير مسير خداوند بوده است ، او گفت : اما حركتم به سوى پدرت اينگونه نبوده است ، فرمود: آرى ، ولكن معاويه را در خصوص دنياى كم ارزش اطاعت كردى ، اگر كارهاى ، دنيايت را انجام دهد، در آخرت ، تو را رها مى كند، اگر كار زشتى ، انجام مى دهى بگويى كار خوبى نيز انجام داده ام ، همچنانكه ، خداوند مى فرمايد: عمل صالح و كار ناصالح را با هم مخلوط نموده اند اما كار تو بر طبق اين آيه ، است كه مى فرمايد: بلكه عملهاى زشت آنها بر قلبهايشان زنگار قرار داده است .