سؤال 724. در زن حامله اى كه مبتلا به سرطان رحم شده، و درمان آن هم به اشعه درمانى نياز دارد، و دادن اشعه هم باعث ناقص الخلقه شدن جنين مى شود، آيا مى توان قبل از اشعه درمانى، سقط درمانى كرد؟

جواب: اگر ناقص الخلقه شدن او قطعى و شديد است، و در مراحل نخستين باردارى و قبل از رسيدن به مرحله جنينِ كامل باشد، و راه درمان نيز منحصر به اين راه گردد مانعى ندارد.

1. نطفه رشد يافته در لوله آزمايشگاه

سؤال 723. اطبا در آزمايشگاه، منى مرد (اسپرم) را با تخمك زن (اوول) در لوله آزمايش قرار داده، و آن را رشد مى دهند، بفرماييد:

الف) آيا نطفه رشد يافته را مى توان دور افكند، يا اين كار حكم سقط جنين دارد، و لذا بايد تا طفلِ كامل (صاحب روح) شدن از وى محافظت نمود؟

جواب: نگهدارى آن واجب نيست.

ب) اگر دور افكندن آن جايز نباشد، آيا بايد ديه سقط جنين پرداخت شود؟ در صورتى كه بايد پرداخت شود بر عهده كيست؟

جواب: از جواب قبل روشن شد كه ديه ندارد.

ج) آيا بين دور انداختن آن قبل از ولوج روح، يا بعد از ولوج، فرقى هست؟

جواب: مادام كه به صورت انسان زنده اى در نيامده، حفظ آن دليلى ندارد.

د) در مورد سؤال فوق، آيا تفاوتى بين نطفه مرد اجنبى با منى زن اجنبيه براى لقاح و رشد در لوله آزمايشگاهى هست؟

جواب: تفاوتى نيست.

هـ) اگر منى متعلّق به مرد و زن اجنبى و اجنبيه باشد، آيا اصل انجام اين عمل جايز است؟

جواب: خالى از اشكال نيست.

سؤال 722. سقط جنين غير شيعه چه حكمى دارد؟

جواب: سقط جنين در هيچ مورد جايز نيست; مگر در موارد ضرورت.

سؤال 719. سقط جنين مسلمان و كافر چه حكمى دارد؟

جواب: واضح است كه ساقط كردن جنين مسلمان جايز نيست، حتّى اگر فرزند نامشروع باشد. و در مورد بچّه هاى كفّار نيز ساقط كردن مجاز نيست، حتّى اگر در مذهب آنها فرزند نامشروع باشد.

سؤال 720. آيا در موارد زير قبل از ولوج روح مى توان سقط درمانى انجام داد:

الف) بيمارى هايى كه مى دانيم مسلّماً جنين پس از تولّد خواهد مرد.

ب) بيمارى هاى ژنتيكى.

ج) ناهنجارى هاى نوزادان «مثل آنانسفالى».

جواب: سقط جنين در اين موارد اشكال دارد، به خصوص كه پيش بينى هاى فوق جنبه قطعى ندارد.

سؤال 721. عوامل فوق در مورد جنين پس از ولوج روح چگونه خواهد بود؟

جواب: جايز نيست.

1 سقط غير مجاز

1. بعد از انعقاد نطفه

سؤال 718. آيا بعد از انعقاد نطفه از بين بردن آن جايز است؟

جواب: در صورتى كه يقين يا خوف خطر يا ضرر مهمى براى مادر نباشد، جايز نيست و ديه دارد.

سؤال 715. برخى از مراجع عظام تلقيح را در صورتى تجويز فرموده اند كه: «نطفه شوهر بدون ايجاد مقدّمات حرام، توسّط خود شوهر در رحم زن تزريق گردد». حال اگر به علّت نداشتن تخصّص و آشنايى، اين كار باعث عفونت ثانويه و احياناً مرگ همسرش گردد، آيا شوهر ضامن است، يا ضمان متوجّه افراد متخصّصى بوده كه بدون دادن آگاهى هاى لازم او را نسبت به اين عمل ترغيب كرده اند؟

جواب: در صورتى كه ضرورتى براى اين كار احساس شود مى توان از افراد متخصّص استفاده كرد، تا خطرى پيش نيايد.

سؤال 716. در جايى كه عمل تلقيح به طور شبهه صورت گرفته (مثل جايى كه زن گمان مى كرده نطفه از شوهرش بوده، و مرد نيز گمان مى كرده زنى كه نطفه وارد رحم او شده، همسر واقعى او مى باشد، در حالى كه اين طور نبوده است).آيا احكام اولاد بر فرزندى كه به دنيا خواهد آمد، جارى مى شود؟

جواب: نسبت به صاحب آن نطفه و آن زن ولد شبهه است. و به شوهر آن زن نيز محرم است.

سؤال 717. آيا مادر جانشين (زن پذيراى جنين) مستحقّ دريافت نفقه يا اجرة المثل تا زمان تولّد جنين، از صاحب نطفه و پدر جنين مى باشد؟ و آيا اين كار نوعى اجاره اعضا (اجاره رحم) تلقّى مى گردد؟ يا مشمول عقد ديگرى است؟

جواب: اين موضوع تابع قرار داد است، و اگر قراردادى ندارند، و جنبه رايگان نداشته، حقّ اجرة المثل دارد. و عمل مزبور نوعى اجاره است، نه اجاره اعضا; بلكه اجير شدن براى پرورش جنين.

سؤال 714. زنى 26 ساله هستم. قبل از ازدواج دردهاى شديد ماهيانه داشتم.دكترها گفتند: مشكلات شما با ازدواج و زايمان حل مى شود. بدين جهت 6 سال پيش ازدواج كردم، و چون درد زيادى متحمّل مى شدم، تصميم گرفتم كه زود بچّه دار شوم، ولى متأسّفانه 9 ماه پس از ازدواج متوجّه شدم شوهرم به طور كامل عقيم است، و اصلاً بچّه دار نمى شود. من كه اين مسأله برايم خيلى مهم بود، بيش از پيش روحيه خود را از دست دادم. اكنون پزشكان مى گويند تنها راه اين است كه: «اسپرم مرد بيگانه اى با سرنگ به شما تزريق شود». من اوّل به اين كار راضى نبودم، چون مقلّد شما هستم، و طبق فتواى شما اين كار حرام است. ولى اكنون جانم به لب رسيده است. لطفاً بگوييد: چه كنم كه هم بچّه دار شوم، و هم مرتكب گناهى نگردم؟

جواب: تنها راه مشروع آن است كه شما از شوهرتان (هرچند به صورت مخفيانه و بدون اطّلاع اطرافيان) طلاق بگيريد، و پس از گذشتن عدّه به عقد موقّت صاحب نطفه درآييد (هرچند همديگر را هرگز نبينيد)، سپس نطفه به شما تزريق شود، و پس از پايان عقد موقّت و زايمان دوباره مى توانيد به عقد شوهر اوّل درآييد. در اين صورت شما مادر آن بچّه، و صاحب نطفه پدرش محسوب مى شود. و به شوهر شما هم محرم است. ولى به اقوام شوهرتان محرم نيست. امّا به اقوام شما محرم است.(1)

________________________________________

1 . شرح بيشتر را در كتاب «حيله هاى شرعى و چاره جويى هاى صحيح» مطالعه فرماييد.

سؤال 711. مردى عقيم، ولى زن او سالم و قدرت بارورى دارد. اگر اسپرم مرد ديگرى در آزمايشگاه با تخمك زن مذكور تركيب، سپس نطفه تركيب يافته در رحم زن نهاده شود، لطفاً بفرماييد:

الف) آيا اين كار جايز است؟

جواب: جايز نيست.

ب) آيا اين امر زنا محسوب مى شود؟

جواب: زنا نيست; ولى از جهاتى شبيه زناست.

ج) آيا مشخّص بودن يا ناشناس بودن دهنده اسپرم در حكم مسأله تأثيرى دارد؟

جواب: هيچ تأثيرى ندارد.

د) رابطه شرعى كودك با شوهر زن از لحاظ ارث، محرميت و نكاح چگونه خواهد بود؟

جواب: رابطه اى با او ندارد; جز اينكه فرزند طبيعى همسر اوست، و با او محرم مى باشد.

هـ) رابطه شرعى كودك با مرد صاحب اسپرم از نظر ارث، محرميت و نكاح چگونه مى باشد؟

جواب: به منزله فرزند نامشروع اوست كه محرم است; ولى از يكديگر ارث نمى برند.

سؤال 712. هشت سال است ازدواج كرده، ولى بچّه دار نمى شوم. مشكل از ناحيه شوهرم است، و هيچ اميدى به بچّه دار شدن من نيست، آيا مى توان از نطفه مرد ديگرى استفاده كرد؟ به گونه اى كه دو طرف همديگر را نبينند، و اسپرم مرد را در مطب دكتر به زن تزريق كنند. در ضمن شنيده ام كه گفته اند اين عمل چون براى جلوگيرى از طلاق است، و دو طرف همديگر را نمى بينند، اشكالى ندارد، و مانند خونى است كه از شخصى گرفته، و به شخص ديگرى تزريق مى كنند، و لهذا از نظر شرعى حلال است. آيا چنين چيزى صحّت دارد؟

جواب: اين كار گناه دارد و جايز نيست; مگر اينكه شما از شوهرتان طلاق بگيريد; و بعد از گذشتن عدّه به عقد موقّت مثلاً يك روزه مردى درآييد، هرچند او را هرگز نديده و نبينيد، و نطفه آن مرد را در مطب دكتر گرفته و به شما تزريق كنند، و بعد از تولّد فرزند مجدّداً به عقد شوهرتان درآييد. در غير اين صورت جايز نيست.

سؤال 713. آيا مى توان اسپرم مرد و زن اجنبى را در لوله آزمايش قرار داد؟ اگر فرزندى متولّد شود متعلّق به كيست؟ آيا حكم ولد الزنا را دارد؟

جواب: اين كار جايز نيست و اگر فرزندى متولّد شود در بسيارى از احكام تابع صاحبان نطفه است; ولى از آنها ارث نمى برد.

سؤال 710. بعضى از مؤمنين و مؤمنات، كه از حيث نطفه نقايصى دارند، براى اولاددار شدن به مراكز نابارورى مراجعه مى كنند. آيا مى توان از نطفه هايى كه در بانك نطفه نگهدارى مى شود، در لقاح مصنوعى با منى خود آنها ممزوج، و شرايط لقاح را فراهم، و با دستگاه در رحم همسرانشان قرار داد؟ در صورتى كه به طور كلّى در منى آنها اسپرم و تخمك وجود نداشته باشد، آيا مى توانند از اسپرمها و تخمكهاى مجهول الهويه موجود در بانك نطفه استفاده نمايند؟ و چنانچه در دو فرض فوق فرزندى به وجود آيد، متعلّق به چه كسى خواهد بود؟

جواب: استفاده از نطفه بيگانه براى صاحب فرزند شدن جايز نيست، و تولّد فرزند بايد مستند به ازدواج صحيح شرعى باشد. ولى اگر چنين عملى انجام شود، فرزند متعلّق به صاحبان نطفه است، و نسبت به مادرى كه در رحم او كشت شده نيز محرم مى باشد، بى آنكه از او ارث ببرد.

سؤال 709. در مورد پيوند تخمدان زن اجنبى (مانند پيوند كليه) براى باردار شدن زوجه، لطفاً به سؤالات زير پاسخ دهيد:

الف) آيا اين كار جايز است و ديه دارد؟

ب) آيا تخمدان را مى توان فروخت؟

ج) حكم اولاد زوجه چگونه است؟

د) آيا زن اجنبى حقّى مانند مادر بودن پيدا مى كند؟

جواب: چنانچه ضرورتى براى اين كار نباشد از آن صرف نظر شود. و اگر ضرورتى وجود دارد، بعد از پيوند اين عضو جزء بدن آن زن مى شود، و فرزند مال خود اوست. و در فرض فوق ديه ندارد، و خريد و فروش آن جايز است; هرچند بهتر است كه پول را در مقابل اجازه برداشتن عضو مزبور بگيرد، نه در مقابل خود آن.