پيغمبر گرامى اسلامى فرمود:

ما أَنْزَلَ اللهُ مِنْ داء إِلاَّ جَعَلَ لَهُ دَواء(1)

………………..

ترجمه

خداوند هيچ دردى نداد مگر اين كه دوايى بر آن آفريد.

………………..

شرح كوتاه

جهانى كه در آن زندگى مى كنيم مجموعه اى از عملها و عكس العمل هاست در كنار نيروى نفى كننده نيروى مثبت و سازنده اى وجود دارد كه بايد آن را پيدا كرد و از آن بهره گرفت، و ادامه حيات ما معلول همين تعادل نيروهاست، نه تنها هيچ بيمارى جسمى بدون درمان وجود ندارد، هيچ مشكل اجتماعى هم موجود نيست كه راه حلى براى آن نباشد، آنها كه مشكلات را لاينحل مى پندارند و به هر كار پيچيده برخورد مى كنند آن را درد بى درمان معرفى مى كنند از اين حقيقت غافلند كه اصولا درد بى درمان وجود ندارد.

بنابراين بايد با حوصله و پشتكار به ميدان حوادث سخت زندگى رفت و راه حل آنها را پيدا كرد.

________________________________________

1. نهج الفصاحه.

اميرمؤمنان على(عليه السلام) مى فرمايد:

لِلظّالِمِ ثَلاثُ عَلامات:

يَظْلِمُ مَنَ فَوْقَهُ بِالْمَعْصِيَةِ وَمَنْ دُوْنَهُ بِالْغَلَبَةِ

وَيُظاهِرُ الْقَوْمَ الْظَّلَمة(1)

………………..

ترجمه

ستمگر سه نشانه دارد: به آنها كه بالاتر از او هستند با مخالفت و نافرمانى ستم مى كند، و نسبت به آنها كه زير دست او قرار دارند از طريق قهر و غلبه ستم مى نمايد، و با ستمگران همكارى دارد.

………………..

شرح كوتاه

آن كس كه روح ستمگرى بر فكرش غلبه كند و تحت نفوذ اين روحيه پليد قرار گيرد، در هر مورد به شكلى خودنمايى مى نمايد: از انجام وظايف خود در برابر آنها كه پذيرش فرمان آنها لازم است سرپيچى مى كند، و در برابر زيردستان به قهر و غلبه و زور و قلدرى متوسل مى شود، و دوستان و هم رديفان و همكاران خود را از ميان ستمگران انتخاب مى نمايند، او در هر حال ستمگر است ولى در هر مورد به شكل مناسب آن مورد در مى آيد.

________________________________________

1. نهج البلاغه، كلمات قصار.

اميرمؤمنان على(عليه السلام) مى فرمايد:

اَلْغِيْبَةُ جُهْدُ الْعاجِزِ(1)

………………..

ترجمه

غيبت كردن آخرين تلاش افراد ناتوان است.

………………..

شرح كوتاه

درميان گناهان كبيره كمتر گناهى است كه همانند غيبت نشانه پستى و ضعف و زبونى و ناجوانمردى باشد.

آنها كه به مذمت و عيب جويى مردم در پشت سر مى نشينند و آبروى و حيثيت افراد را با افشاى عيوب پنهانى، كه غالب مردم به يكى از اين عيوب گرفتارند، مى برند، و آتش حسد و كينه خود را با اين وسيله فرو مى نشانند، افرادى ناتوان و فاقد شخصيتند كه حتى در مبارزه بى دليل و ظالمانه خود شهامت ندارند و تمام قدرتشان اين است كه از پشت خنجر بزنند.

در حديث آمده، آن كس كه غيبت مردم كند اگر توبه نمايد آخرين كسى است كه وارد بهشت مى شود و اگر نكند نخستين كسى است كه وارد دوزخ مى شود.

________________________________________

1. نهج البلاغه، كلمات قصار.

امام على بن موسى الرضا(عليه السلام) مى فرمايد:

لَيْسَ مِنَّا مَنْ غَشً مُسْلِماً أَوْ ضَرَّهُ أَوْما كَرَهُ(1)

………………..

ترجمه

آن كس كه تقلّب كند يا به مسلمانى زيان رساند يا به او نيرنگ زند از ما نيست.

………………..

شرح كوتاه

آنها كه خوشبختى خود را در بدبختى ديگران و سود خود را در زيان ديگران مى بينند نه يك انسان واقعى محسوب مى شوند و نه يك مسلمان حقيقى.

امتياز انسان از ساير جانداران در شخصيت اجتماعى اوست، و آن كس كه سود خود را در ضرر ديگران مى بيند فاقد شخصيت اجتماعى است.

زيان به افراد ديگر رسانيدن گاهى صريح و آشكار است و گاهى پنهانى از طريق تقلّب و يا خدعه و نيرنگ، به هر صورت باشد در اسلام ممنوع است، و امام على بن موسى الرضا(عليه السلام) فرمود: من از مرتكبين اين اعمال بيگانه ام.

________________________________________

1. سفينة البحار ماده غش..

پيغمبر اكرم(صلى الله عليه وآله) فرمود:

أَصْدَقُ كَلِمَة قالَتْها الْعَرَبُ كَلِمَةُ لُبَيْد:

ألا كُلُّ شَىء مَا خَلاَ الله باطِلُ *** وَكُلُّ نَعِيْم لا مَحَالَةَ زائلُ(1)

………………..

ترجمه

صحيح ترين و رساترين جمله اى كه عرب گفته است، گفتار «لبيد» (شاعر معروف) است آن جا كه مى گويد: «آگاه باشيد هرچيزى جز خدا باطل است و هر نعمتى بالاخره از دست خواهد رفت».

………………..

شرح كوتاه

توجه به فناى ثروت ها و مقام ها و زوال نعمت ها به انسان هشدار مى دهد كه هم در به دست آوردن آنها رعايت حق و عدالت را كند و هم در طرز مصرف آنها راه اعتدال پيش گيرد.

ابديّت و جاودانگى لباسى است كه تنها به قامت كبرياى او مى زيبد و راه نيافتن فنا و نيستى تنها مخصوص ذات پاك اوست.

در برابر هر صحنه اى از صحنه هاى زندگى مادى بايد به اين حقيقت توجّه داشت و مغرور نشد.

________________________________________

1. مصباح الشريعه، صفحه 45.

اميرمؤمنان على(عليه السلام) فرمود:

إِنَّ الْحَقَّ ثَقِيْلٌ مَرِىءٌ، وَ إِنَّ الْباطِلَ حَفِيفٌ وَبِىْءٌ(1)

………………..

ترجمه

حق سنگين و مشكل اما گواراست، و باطل سبك و آسان و اما دردناك و خطرناك است.

………………..

شرح كوتاه

اما باطل بسيار آسان و گاهى بسيار لذيذ و شيرين، ولى اثرش مرگبار است; همچون يك غذاى لذيذ امام مسموم، هنوز از گلوى انسان فرو نرفته اثر ويرانگرى آن در قلب و معده و روده ها آشكار مى گردد; باطل نيز همانند اين غذا، سازمان هاى مختلف اجتماع را ويران مى سازد.

________________________________________

1. بحارالانوار، ج 70، ص 107.

اميرمؤمنان على(عليه السلام) فرمود:

إنَّهُ لَيْسَ لاَِ نْفُسِكُمْ ثَمَنٌ إِلاَّ الْجَنَّةُ فَلا تَبِيْعُوها إِلاَّ بِها.(1)

………………..

ترجمه

(آگاه باشيد) براى وجود شما بها و قيمتى جز سعادت جاويدان بهشت نيست و به غير اين بها آن را نفروشيد.

………………..

شرح كوتاه

معمولا اگر از كسى بپرسند سرمايه وجود و هستى خود را به چه مبلغ معامله مى كنى؟ ارزش و بهايى براى آن نمى تواند قائل شود.

در حالى كه اين سرمايه بزرگ را تدريجاً و روز به روز به بهاى ناچيزى مى فروشد، و گاه در پايان عمر مى بيند اين سرمايه عظيم را با يك خانه يا يك اتومبيل و يا ويلاى ييلاقى معاوضه كرده است، و تازه از آن هم بزودى جدا خواهد شد.

على(عليه السلام) مى فرمايد هيچ يك از سرمايه هاى مادى اين جهان نمى تواند با سرمايه عمر شما برابرى كند تنها متاعى كه مى تواند با آن برابرى كند خشنودى خدا، و تكامل انسانى و معنوى و سعادت ابدى و جاويدان است كه هر قدر در راه آن تلاش و كوشش و فداكارى كنيد بجاست.

________________________________________

1. نهج البلاغه، كلمات قصار، كلمه 456.

اميرمؤمنان على(عليه السلام) مى فرمايد:

اَلدُّنْيا خُلِقَتْ لِغَيْرِها وَلَمْ تُخْلَقْ لِنَفْسِها(1)

………………..

ترجمه

دنيا براى هدف ديگر آفريده شده، نه براى خودش .

………………..

شرح كوتاه

غالباً تفسير آيات و اخبارى كه از يك سو در مدح دنيا و وسايل مادى اين جهان وارد شده و آن را تجارتخانه يا مزرعه اولياى خدا معرفى كرده، با آيات و اخبارى كه در ذم آن وارد شده و آن را خطرناك و فريبنده و سرمايه غرور شمرده، بر افرادى مشكل مى شود.

ولى حديث بالا آنها را به روشنى تفسير مى كند كه اگر دنيا و وسايل مادى آنچنان كه خدا قرار داده، وسيله براى رسيدن به تكامل انسانى و بسط عدالت و داد و سعادت همه جانبه انسان ها باشد، ارزنده و دوست داشتنى است، اما اگر هدف نهايى و مطلوب با لذّات باشد و مايه طغيان و غرور و سركشى گردد، تنفرآميز و خطرناك خواهد بود.

________________________________________

1. از جلد 1 سفينة البحار.

امام صادق(عليه السلام) مى فرمايد:

اَلْمُؤْمِنُ حَسَنُ الْمَعُوْنَةِ خَفِيْفُ الْمَؤُْنَةِ جَيِّدُ التَّدْبِيرِ لِمَعِيْشَتِهِ لا يَلْسَعُ مِنْ جُحْر مَرَّتَيْنِ(1)

………………..

ترجمه

آدم با ايمان كمك او پر ارزش، هزينه او كم، در زندگى با تدبير، و هرگز از يك سوراخ دوباره گزيده نمى شود (هيچ گاه از يك ناحيه دوبار غافلگير نخواهد شد.

………………..

شرح كوتاه

ايمان جلوه ها و نشانه هاى علمى و اخلاقى و اجتماعى دارد كه بدون اسم بى مسمايى بيش نيست، در حديث فوق به چهار نشانه آن اشاره شده است:

1- افراد با ايمان كمك هاى ارزنده اى در اختيار برادران مسلمان خود مى گذارند، چرا كه كمك هاى آنها با دلسوزى و اخلاص و آگاهى همراه است.

2- آنها زندگى پرخرج و تجملاتى كه براى تهيه وسايل آن آلوده همه گونه خلافكارى شوند ندارند.

3- آنها در امر زندگى و مخصوصاً امور اقتصادى با تدبير و هوشيارند.

4- آنها از هر حادثه اى فوراً درس عبرت مى گيرند و به همين دليل هرگز از يك ناحيه دو بار ضربت نمى خورند.

________________________________________

1. از كتاب سفينة البحار.

اميرمؤمنان على(عليه السلام) مى فرمايد:

اَلتَّوْحِيْدُ أَنْ لا تَتَوَهْمَهُ وَالْعَدْلُ أنْ لا تَتَّهِمَهُ(1)

………………..

ترجمه

حقيقت توحيد خداوند اين است كه ذات او را به وهم و تصور خود محدود نسازى و ايمان به عدالت او در اين است كه در هيچ كار او را متهم ننمايى.

………………..

شرح كوتاه

به همان اندازه كه اصل وجود خداوند براى ما روشن و آشكار است و هر ذره اى از ذرات اين جهان دليل عظمت و قدرت و علم و توانايى اوست، به همان مقدار حقيقت ذات او بر ما پوشيده است زيرا او وجودى است نامحدود و چنان وجودى بالاتر از درك محدود ماست، بنابراين بايد ذات او را از هر چيز تصور مى كنيم بالاتر بدانيم و اين است حقيقت توحيد.

از طرفى در اين جهان حوادثى روى مى دهد كه گاهى اسرار آن بر ما پوشيده است، توجّه به عدالت خداوند به ما مى گويد كه اين حوادث همه روى حساب و قانون است، هرگونه سوءظن در اين قسمت با ايمان به عدالت و حكمت او سازگار نيست.

________________________________________

1. از نهج البلاغه، كلمات قصار.